जुम्ला - जुम्लाका अधिकांश स्वास्थ्य संस्थामा ३ महिनादेखि परिवार नियोजनको साधन अभाव देखिएको छ । पछिल्लो समय परिवार नियोजनका साधनको माग बढ्दा स्वास्थ्य संस्थामा अभाव देखिएको हो ।
तातोपानी गाउँपालिकाको स्वास्थ्य चौकी लिताकोटका इन्चार्ज कमलसिह कठायतले परिवार नियोजनका अस्थायी साधन अभावले समस्या निम्तिएको बताए । ‘पिल्स, कण्डम, डिपो जस्ता परिवार नियोजनका अस्थायी साधन गत कात्तिकदेखि स्वास्थ्यचौकीमा छैनन् ।’ उनले आवश्यक औषधिसमेत नहुँदा सेवाग्राहीलाई चित्त बुझाउन कठिन हुने गरेको अनुभव सुनाए ।
स्थानीय तहले औषधी खरिद गर्ने भनिएपछि समस्या निम्तिएको उनको भनाई छ । जिल्ला स्वास्थ्य कार्यालयमा औषधी माग गर्न जाँदा स्थानीय तहले खरिद गर्ने भन्दै फर्काइने गरिएको उल्लेख गर्दै उनले भने, ‘स्थानीय तहले पनि चासो देखाएको छैन, यसले गर्दा जिल्लाका स्वास्थ्य संस्था अन्यौलमा चल्न बाध्य भएका छन् ।’ उनका अनुसार स्थानीय तहले चालु आर्थिक बर्षको दोस्रो चौमासिक बित्दासम्म झण्डै ५÷६ हजार जतिको एक कार्टुन औषधि मात्र दिएको छ ।
औषधी खरिदका लागि एक गाउँपालिकाले दुई लाख रुपैयाँ बजेट विनियोजन गरेको थियो । तर चार वटा स्वास्थ्य चौकीलाई बाँड्दा प्रत्येकलाई ५० हजार मात्र भागमा आएको छ । त्यति थोरै बजेटले बर्षभरि नपुग्ने स्वास्थ्यकर्मीको गुनासो छ । जिल्ला स्वास्थ्य कार्यालय जुम्लाको स्टोरमा स्टक औषधी सकिएपछि जिल्लाभर औषधी अभाव हुँदै गएको स्वास्थ्यकर्मीहरु बताउछन् ।
जिल्लाका एक नगरपालिकासहित ७ गाउँपालिकाले औषधि खरिदका लागि २÷२ लाख बजेट विनियोजन गरेका थिए । जुम्लामा ३० स्वास्थ्य संस्था छन् । न्युन बजेटले वर्षभरि औषधीको जोहो गर्न नसकिने गुनासो गरेपनि स्थानीय तहले औषधी खरिदका लागि बजेट व्यवस्थापन गर्न सकेका छैनन् ।
स्वास्थ्य संस्थामा औषधी अभाव र चिकित्सक आउन नमानेकै कारण गर्न समस्या भएको स्थानीय बताउछन । साविकको ताम्ती गाविसका स्थानीयले स्थायी पुरुष बन्ध्याकरण शिविरको माग गरेपनि डाक्टरको टोली गाउँमा आउन नमानेको स्थानीय जोखबहादुर रावतले दुखेसो गरे ।
उनले भने ‘अहिले ४५ बर्षको भएँ । परिवार नियोजनका लागि अस्थायी साधन कण्डम नै प्रयोग गर्दै आएको छु । स्वास्थ्य संस्थामा पाउन छाडेपछि स्थायी वन्ध्याकरण सोच वनाएको छु । महिलाहरुले परिवार नियोजनका लागि पिल्स र डिपो प्रयोग गर्ने गरेका छन् ।’ गाउँमा शिविर चलाउन डाक्टरहरु नआउने र सदरमुकाम जान एकदिन लाग्ने उनले बताए । तत्कालका लागि औषधी व्यवस्था गर्न स्थानीय तहलाई आग्रह गरिएको छ ।
स्वास्थ्य चौकी ताम्तीका इन्र्चाज भुपेन्द्र पाण्डेले परिवार नियोजनका लागि गाउँमा पुरुष स्थायी बन्ध्याकरण शिविर सन्चालन गर्ने योजना बनाइएपनि टोली सम्बन्धित ठाउँमा नपुगरै फर्केको बताए । उनले पनि स्वास्थ्य संस्थामा नहुँदा गाउँका महिलापुरुषले परिवार नियोजनका अस्थायी साधन प्रयोगमा समस्या भइरहेको बताए । उनले भने, ‘निजी मेडिकलबाट महंगोमा किनेर प्रयोग गर्नु वाध्यता छ ।’
तातोपानी गाउँपालिकाका अध्यक्ष नवराज न्यौपाने पहिलोपटक २ लाख रुपियाँको औषधी खरिद गरी ४ वटा स्वास्थ्य चौकीमा वितरण गरिएको दाबी गर्छन् । अब तत्काल औषधी खरिद गरी वितरण गर्ने योजना भईरहेको उनले जानकारी दिए । उनले भने, ‘जनस्वास्थ्यले नै औषधी खरिद गर्ने हो भन्ने भयो तर स्थानीय तहले नै खरिद गर्नुपर्ने रहेछ, त्यसले गर्दा अलमलमा परेका हौ । औषधी अभाव हुन नदिन प्रयास भइरहेको छ ।’
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।