काठमाडौं– महेन्द्रनगरकी पवित्री मण्डलको परिवार बनिबुतो गरेर जीविका गुजार्दै आएका थिए। आफ्नो थोरै जमिन थियो, अरुको जमिन कमाएर पनि खेतीपाती गर्थे। जसोतसो गर्दै पवित्रीले छोरालाई पनि एसएलसीसम्म पढाइन्।
एसएलसीपछि छोराले पनि आमाबाबुको पेसा अँगाले। त्यसका साथै व्यवसायी बन्न उनले पोल्टी फार्म खोले। पोल्टी फार्म खोलेको सुरुवाती चरणमा राम्ररी चल्न थालेको थियो। त्यसलगत्तै माहामारीको रुपमा फैलिएको कोभिड–१९ को प्रभाव नेपालमा ठूलै पर्यो। लकडाउनले एक स्थानबाट अर्को स्थानमा पुग्न सक्ने अवस्था थिएन। त्यतिबेला सबै व्यापार व्यवसाय ठप्प थियो।
मण्डलको फार्मको कुखुरा पनि बिक्री भएनन्। ‘बिक्री नभएपछि ठूलो घाटा बेहोनुपर्यो। त्यसमाथि कुखुरामा बर्डफ्लु संक्रमण भएर थुप्रै कुखुराहरु मरे। ‘दाना खुवाएर लामो समय पाल्नुपर्दा निकै घाटा बेहोर्नुपर्यो। पछिल्लो समय थुप्रै कुखुराहरु मरे। त्यसपछि फाम रित्तियो,’ उनी सुनाउँछिन्, ‘त्यसपछि छोराले विदेश जाने योजना बनायो कुखुरा फार्म पनि ऋण लिइएर खोलेको थियो। त्यो ऋण तिर्न कुखुरा पालनबाट सकिने अवस्था थिएन।’
मण्डलले २०७७ कात्तिक ३ गते राजकुमार महतोसँग एक लाख रुपैयाँ ऋण लिइन्। साहु महतोले मण्डलका छोरा प्रदीप मण्डलको नाममा एक लाख रुपैयाँको चेक दिए। उक्त चेकबाट मण्डलका छोरा प्रदिपले नै रकम निकालेका थिए। त्यसपछि मण्डलले छोरालाई वैदेशिक रोजगारीका लागि मलेशिया पठाइन्।
छोरा विदेश गएपछि उताबाट पठाएको रकम बचाएर साहु राजकुमारलाई ५७ हजार रुपैयाँ बुझाइन्। त्यसपछि बाँकी रकम पनि साहुले माग गरे। त्यतिबेला मण्डलसँग अरु रकम थिएन। ‘छोराले विदेशबाट रकम त पठाइरहेको थियो। तर अरु ऋण पनि थुप्रै थियो। जसोतासो ५७ हजार साहुलाई बुझाएँ। बाँकी रकम पछि बुझाउने सल्लाह भयो। ब्याजसहित कति तिर्न बाँकी छ भन्ने पनि थाहा थिएन। मागे मसँग अहिले छैन भन्दा खाली चेक मागे। त्यसपछि मैले खाली चेकमा साइन गरेर दिएँ,’ उनी सुनाउँछिन्।
गत जेठ २ गते उक्त खाली चेकमा साहु राजकुमार महतोले ९ लाख ५० हजार रुपैयाँ भरेर राष्ट्रिय वाणिज्य बैंकमा साट्न गए। तर उनको चेक साटिएन। ‘मेरो खातामा त तेत्रो पैसा थिएन। अनि दुई तिन पटक बैंकमा साट्न गएर चेक नसाटिएको भन्दै साहुले चेक साउन १२ गते तेस्रो पटक बाउन्स भएको भन्दै असोजमा बैंकमा उजुरी गरेछन्। मलाई बैंकबाट चिठ्ठी आएपछि थाहा पाएँ,’ उनी सुनाउँछिन्।
उनले साहुसँग मिटरब्याजमा एक लाख रुपैयाँ ऋण मागेकी थिइन्। तर ५७ हजार बुझाइसक्दा पनि ३ वर्षको अवधिमा साढे ९ लाख रुपैयाँ साहुले लिन खोज्दा आफू तिनछक्क परेको सुनाउँछिन्। ‘अहिले सबैले खाली चेक दिनु तेरै गल्ती हो भन्छन्। बैंकले पनि त्यसै भन्छ। अहिले वाणिज्य बैंकले कालोसूचीमा राखेको छ,’ उनले भनिन्।
पछिल्लो समय चेक बाउन्सको मुद्दा नै दर्ता भइसकेको छ। तर पनि पटकपट साहुले आएर धम्क्याउने गरेको उनको गुनासो छ। ‘एक पटक त साहुको श्रीमतीले घरैमा आएर मलाई हातपात नै गरी। चप्पलले कानमा हान्दा कानको जाली नै फुट्यो। अहिले राम्रोसँग कान सुन्दिनँ’ उनी भन्छिन्।
यसअघि पनि उनले मिटरब्याजी रामकुमार थापासँग उनले २०७५ असार १ गते कुखुरा फाम खोल्न जग्गा खरिद गर्न ४ लाख ५० हजार रुपैयाँ ऋण लिइएकी थिइन्। त्यसको भोलिपल्ट मिटरब्याजी पिंकीदेवी साहसँग २ लाख रुपैयाँ ऋण लिइन्।
‘प्रत्येक महिना २२ हजारका दरले किस्ता तिर्ने सर्तमा ऋण लिइएकाले ऋण लिइएको एक महिना पछिदेखि किस्ता तिर्न सुरु गरेँ। २९ महिनासम्म किस्ता बुझाउँदा ६ लाख ३८ हजार रुपैयाँ बुझाइसक्दासमेत ऋण सकिएन। मैले साढे ४ लाख रुपैयाँ ऋण लिएकी थिएँ। साहुले १५ लाख रुपैयाँ दिएको तमसुक बनाएछन्,’ उनी सुनाउँछिन्।
मिटरब्याजी साहु थापाले मण्डलले सावाँब्याजसहित २१ लाख ९५ रुपैयाँ भुक्तानी गर्न माग गर्दै गत वर्षको चैतमा अदालतमा मुद्दा दर्ता गराए। २ लाख रुपैयाँ ऋण दिइएकी मिटरब्याजी पिंकी साहले पनि ६ लाख रुपैयाँ ऋण दिइएको कपाली तमसुक बनाएर अदालतमा मुद्दा दर्ता गराएको उनको भनाइ छ।
‘पिंकीले पनि सावाँब्याजसहित ८ लाखभन्दा बढी मागेको छ। मैले २ लाख रुपैयाँ लिइएको हो। एक रुपैयाँ पनि तिरेको छैन। तर तिरेको छैन भन्दैमा लगेको ऋणको तिन गुणा बढाएको छ,’ उनले भनिन्। मिटरब्याजी पिंकिले पनि अदालतमा मुद्दा दर्ता गराएकी छन्। अहिले घरजग्गा अदालतले रोक्का गरेको पवित्री सुनाउँछिन्।
यसरी आफू मिटरब्याजी साहुहरुबाट पीडित भएपछि मिटरब्याज जाँचबुझ आयोगमा उजुरी दर्ता गराइन्। गत असारममा आयोगले मिलापत्र गराउन साहुहरुलाई बोलाएर के कति ऋण दिइएको त्यसको दोब्बर सावाँ व्याज लिन नहुने भन्दै छलफल गरायो। तर साहुहरुले मिलापत्र गर्न मानेनन्। आयोगले पनि मिलाउन नसकेपछि आफू २५ दिन पैदल हिँडेर सिंहदरबारमा न्याय माग्न आएकी पवित्री बताउँछिन्।
न्याय नपाएसम्म घर नफर्किने उनको अडान छ। ‘यहाँ सिंहदरबारमा न्याय माग्न हिँडेर आएको, अब जतिसुकै दुःख परोस् न्याय नपाएसम्म नफर्किने। साहुहरुले ऋण कम दिएर बढी लगेको देखाएका छन्। त्यो सच्याउन लगाउने मेरो माग हो। खाएको ऋण तिर्छु तर नखाएको तिर्दिनँ,’ उनले भनिन्।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
