काठमाडौं– स्वेदशी उत्पादन नहुँदा नेपालमा निरन्तर आयात बढिरहेको छ। आयातको तुलनामा निर्यात एकदमै न्यून छ। जसका कारण देशको ठूलो रकम बाहिरिएको छ।
सोमबार सार्वजनिक गरेको भन्सार विभागको तथ्यांकअनुसार चालु आर्थिक वर्षको ६ महिनामा ७ खर्ब ९२ अर्ब ६६ करोड ६२ लाख ८९ हजारको वस्तु आयात भएको छ। प्रतिशतका हिसाबले भन्नुपर्दा यो ९०.७५ प्रतिशत हो। यही अवधिमा ८० अर्ब ८० करोड ७४ लाख २१ हजार रुपैयाँको मात्रै निर्यात भएको भन्सार विभागको तथ्यांक छ। यो प्रतिशतका हिसाबमा ९.२५ प्रतिशत हो।
निर्यातभन्दा धेरै गुणा बढी आयात हुनु भनेको स्वदेशी उत्पादन कमी हुनु नै मुख्य कारण भएको उद्योग वाणिज्य तथा आपूर्ति मन्त्रालयका प्रवक्ता नारायण रेग्मी बताउँछन्। ‘उ
त्पादन नहुँदा बाहिरी मुलुकबाट आयात गर्नुपर्ने हुन्छ। र, निर्यात कम हुनु भनेको बजारको माग अनुसार स्वदेशमा उत्पादन नहुनु हो। जुन बजारमा माग छैन, ती वस्तु मात्रै उत्पादन हुन्छन्। स्वदेशी उत्पादनले आफैलाई पुग्दैन,’ प्रवक्ता रेग्मीले भने।
सबैभन्दा बढी आयात हुने वस्तुमध्ये डिजेल रहेको विभागको तथ्यांक छ। ६ महिनामा ७० अर्ब १० करोडको डिजेल आयात भएको छ। दोस्रोमा पेट्रोल रहेको छ। यो ६ महिनामा ३३ अर्ब ५३ करोडको पेट्रोल आयात भएको छ। इन्धन लगायत विलासिताका वस्तुको आयात पनि अस्वाभाविक रूपमा बढेको छ। विलासिताकै वस्तुको सूचीमा रहेको सुन पनि अस्वाभाविक रूपमा आयात भएको भन्सार विभागको तथ्यांकमा उल्लेख छ।
विभागका अनुसार चालु आर्थिक वर्षको ६ महिनामा २९ अर्ब २० करोडको सुन आयात भएको छ। व्यवसायीहरूले भने मूल्यवृद्धि भएका कारण आयात बढी देखिएको दाबी गर्छन्। सुन प्रतितोला मूल्य १ लाख रुपैयाँभन्दा बढी रहेको नेपाल सुनचाँदी व्यवसायी महासंघले जनाएको छ। परिमाणमा आयात वृद्धि नभए पनि रकम भने अस्वाभाविक रूपमा बढेको देखिएको छ। चौंथो नम्बरमा रहेको खाना पकाउने एलपी ग्यास २८ अर्ब २० करोड रुपैयाँको आयात भएको विभागको तथ्यांकमा उल्लेख छ।
पाँचौ नम्बरमा भटमासको कच्चा तेल आयात भएको विभागले जनाएको छ। भटमासको तेल कच्चा आयातमा २३ अर्ब ७५ करोड रुपैयाँ बाहिरिएको छ। नेपालले बाहिरी मुलुकबाट भटमासको कच्चा तेल आयात गरेर छिमेकी मुलुक भारतमा निर्यात गर्ने गर्छ।
त्यस्तै, शुद्ध फलाम १९ अर्ब २२ करोड रुपैयाँको आयात भएको विभागको तथ्यांकमा उल्लेख छ। १६ अर्ब २२ करोडको कच्चा पाम तेल आयात भएको छ। सरकारले विभिन्न मुलुकबाट पाम तेल आयात गरेर निर्यात गर्ने गरेको छ। यो अवधिमा १४ अर्ब ३२ करोडको मोबाइल सेट आयात भएको विभाग बताउँछ।
चालु आर्थिक वर्षको ६ महिनामा १३ अर्ब ८ करोड रुपैयाँको पाम तेल निर्यात भएको छ। यो सबैभन्दा बढी निर्यात हुने गर्दछ। दोस्रो नम्बरमा भटमासको प्रशोधित तेल ८ अर्बको निर्यात भएको विभागको तथ्यांक छ। मुलुकको समग्र व्यापार खाने तेल (भटमास, सनफ्लावर, पाम) ले धानेको सरोकारवालहरु बताउँछन्।
६ महिनामा आयात र निर्यात दुवै घटेको विभागको तथ्यांक छ। आर्थिक वर्ष ०७८/७९ मा ९ खर्ब ९९ अर्ब ३४ करोडको आयात भएकोमा ०७९/८० को ६ महिनामा २०.६८ प्रतिशतले घटेको छ। ०७८/७९ मा १ खर्ब १८ अर्ब ८५ करोडको निर्यात भएकोमा ०७९/८० को पहिलो ६ महिनामा ३२.०१ प्रतिशतले घटेको छ। ६ महिनामा मुलुकको व्यापार घाटा ७ खर्ब ११ अर्ब ८५ करोड पुगेको छ। यो गत वर्षको सोही अवधिको तुलनामा १९.१५ प्रतिशतले कम हो।
गत वर्षको पहिलो ६ महिनाको व्यापार घाटा ८ खर्ब ८० अर्ब ४९ करोड रुपैयाँ थियो। विलासिताको वस्तुसँगै कृषिजन्य वस्तुको समेत आयात बढ्दा व्यापार घाटा उच्च देखिएको आपूर्ति मन्त्रालयका प्रवक्ता रेग्मी बताउँछन।
विदेशी मुद्राको सञ्चिति घट्दै गएपछि सरकारले गत वैशाख १३ गतेदेखि मदिरा, तास, महँगा मोबाइल, टीभी, मोटरसाइकललगायत १० वस्तुको आयात बन्देज गरेको थियो। मुद्रा सञ्चितिमा सुधार आएपछि गत मंसिर मसान्तदेखि भने आयात खुला भइसकेको छ।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
-1749826086.png)
