काठमाडौं- कुनै बेला परिवर्तनका मुद्दामा प्रभावशाली भूमिका निर्वाह गरेको स्वतन्त्र विद्यार्थी युनियन (स्ववियु)को साख पछिल्ला वर्षहरुमा खस्कँदो छ। २०६५ सालपछि निर्वाचन नै नियमित नभएपछि अस्तित्व समेत संकटमा परेको छ।
अहिले फेरि त्रिभुवन विश्वविद्यालयले स्ववियु निर्वाचनको तयारी गरेको छ। त्रिविले संयुक्त विद्यार्थी संगठनहरुसँग निर्वाचनका सन्दर्भमा छलफल चलाएको छ। त्रिविको सक्रियतासँगै आम विद्यार्थी संगठनहरुमा स्ववियु निर्वाचनको तयारीमा जुटेका छन्।
त्रिवि अन्तर्गत ६२ वटा आंगिक क्याम्पस छन्। जसमध्ये १ हजार ४० क्याम्पसले त्रिविको सम्बन्धन प्राप्त गरेका छन्। २८ वर्षे उमेरहद र मिश्रित निर्वाचन प्रणाली लागू भएपछि आम रुपमा स्ववियु निर्वाचन पहिलो पटक हुँदैछ। उमेरहदले बाहिरबाट गएर विद्यार्थीमाथि गरिने राजनीतिमा रोक लगाउने अपेक्ष गरिएको छ।
स्ववियुको निर्वाचन गर्नका लागि सोमबार त्रिभुवन विश्वविद्यालयले संयुक्त विद्यार्थीहरुसँग छलफल गरेको थियो। त्रिविले बोलाएको छलफलमा संयुक्त विद्यार्थी संगठनहरु एकमत देखिएका छन्। त्रिविको क्यालेन्डर अनुसार स्ववियुको निर्वाचन फागुन १४ गते हुनुपर्ने हो। तर त्रिविले केही दिन पर फागुन २८ गते निर्वाचनका लागि प्रस्ताव गरेको छ।
विद्यार्थी संगठनहरु शैक्षिक सत्रभित्रै स्ववियु निर्वाचन जसरी पनि गर्नुपर्नेमा एकमत देखिएका छन्।
स्ववियु निर्वाचनबारे विद्यार्थी नेताहरुको धारणा
स्ववियु निर्वाचनलाई कुनै समय नेता उत्पादन हुने नर्सरी मानिन्थ्यो। आम रुपमा प्रभावशाली, पढाइमा तेज र जेहेन्दार विद्यार्थीहरुले यसको नेतृत्व गर्थे। तर पछिल्लो केही वर्षदेखि स्ववियु राजनीति मात्रै गर्ने अखडा जस्ता हुन थालेको भन्दै आलोचना भइरहेको छ।
पढाइमा अब्बल विद्यार्थी यसबाट भाग्न थालेका छन्। स्ववियु निर्वाचनका नाममा हुने झडपले वितृष्णा बढ्दो छ। स्ववियु निर्वाचनको चर्चा सुरु हुनेवित्तिकै घटना पनि हुन थालिसकेका छन्।
स्ववियुसँग जोडिएकै विषयलाई लिएर बुधबार प्रदर्शनीमार्गस्थित रत्नराज्य लक्ष्मी क्याम्पस (आरआर)मा झडप भएको छ। अनेरास्ववियु आरआरका अध्यक्ष मदन भण्डारी, उपाध्यक्ष लोकेश खड्का, अन्य विद्यार्थी नेताहरु हर्क बोहोरा, रवि मगर, ईश्वर बिष्टलगायत घाइते भए। यस्ता घटनाले स्ववियु निर्वाचन शान्तिपूर्ण हुनेमा संशय छ। तर स्ववियुबाट विद्यार्थीका मुद्दाहरुका लागि पहल गरिने बाटो फेरि खोल्नुपर्नेमा विद्यार्थी नेताहरु एकजुट भएका छन्।
सत्तारुढ दलका नेकपा एमालेनिकट अनेरास्ववियुका केन्द्रीय उपाध्यक्ष आरसी लामिछानेले जुनसुकै हालतमा पनि स्ववियु निर्वाचन हुनुपर्नेमा जोड दिन्छन्। उनले स्ववियु निर्वाचन आफ्नो संगठनको पहिलो माग रहेको बताए।
उनले स्ववियु निर्वाचन गर्नका लागि त्रिभुवन विश्वविद्यालय लागेको भए पनि नेपाली कांग्रेसनिकट नेपाल विदयार्थी संघलगायतका संगठन निर्वाचन भाँड्न लागेको आरोप लगाए। लामिछानेले भने, ‘त्रिवि स्ववियु निर्वाचन गर्न लागेको छ। तर नेविसंघ लगायतका संगठनहरु नहोस् भनेर भाँड्न लागेका छन्। आन्तरिक समस्याका कारण नभइदियोस् भनेर नेविसंघ लागिरहेको छ।’
उपाध्यक्ष लामिछानेले नेविसंघ र माओवादीनिकट अनेरास्ववियु क्रान्तिकारीलाई निर्वाचनबाट नभाग्न अनुरोध गरे। उनले क्याम्पसका विद्यार्थी संगठनहरु एक आपसमा स्ववियुको निर्वाचनमा होमिइसकेको दावी गरे। उनले चुनावबाट भागेमा विद्यार्थीहरुले आफूहरुलाई नेता नमान्ने भन्दै चिन्ता व्यक्त गरे।
लामिछानेले भने, ‘स्ववियु निर्वाचन नहुँदा विद्यार्थीका हकहितका बारेमा बोल्ने संस्था भएनन्। साझा संस्था चाहियो। प्रशासनिक ढिलासुस्ती भयो। समग्रमा शैक्षिक उन्नयन, क्याम्पस प्रशासनको वृद्धि विकासका लागि स्ववियु अनिवार्य संस्था हो। त्यो संस्थाको अनुपस्थितिले सारा शैक्षिक संस्थाहरु धराशायी बनेका छन्। विश्वविद्यालयतर्फ मनपरीतन्त्र भएको छ।’
स्ववियु नभएपछि ठगेर खान पाइन्छ भन्ने प्रशासक र त्यहाँ कार्यरत कर्मचारीहरुको भावनाका कारण स्ववियुको बदनाम गरिएको उनको भनाइ छ। ‘राजनीति गर्ने अखडा भएको भनी उनीहरुले हल्ला फैलाएका छन् तर यो विद्यार्थीका गुनासो सुन्ने र सम्बन्धित ठाउँ पुर्याउनुका साथै दबाब दिने संस्था हो,’ लामिछाने भने।
त्यसैगरी नेपाल विद्यार्थी संघकी पूर्व केन्द्रीय सदस्य एलिजा ढकालले लामो समयदेखि हुन नसकेको स्ववियु निर्वाचन अनिवार्य भएको बताएकी छन्। उनले स्ववियु निर्वाचन हुनुपर्नेमा संयुक्त विद्यार्थी संगठनहरु एकमत भएको बताइन्। नेविसंघको नेतृत्वमाथि नै प्रश्न खडा भइरहेको बताउँदै उनले स्ववियुको अस्तित्वमाथि प्रश्न उठेको अवस्थामा आन्तरिक तयारी गरेर भए पनि स्ववियु निर्वाचनमा नेविसंघ होमिने बताइन्।
ढकालले भनिन्, ‘अहिलेको नेतृत्व हेर्ने हो भने स्ववियुले जन्माएको नेतृत्व देख्न सक्छौं। भ्रातृ संगठनहरु आफ्नो कलेजमा प्रतिस्पर्धा गरेर आफू नेतृत्वको लागि तयार हुने ठाउँ हो। शैक्षिक मुद्दामा काम गर्ने ठाउँ पनि हो। त्यस कारण स्ववियु एकदमै जरुरी छ।’
स्ववियु निर्वाचन नहुँदा शैक्षिक मुद्दा र विद्यार्थी राजनीति कमजोर भएको ढकालको बुझाइ छ। ढकालले विद्यार्थीहरुले नेतृत्व गर्न पाएको भए स्वतन्त्रहरु विकल्पमा नजन्मिने बताइन्। स्ववियु एउटा मात्र संगठनको विषय नभई आम विद्यार्थीको चासो र चिन्ताको रुपमा बुझ्नुपर्ने उनको धारणा छ।
निर्वाचनमा सबै विद्यार्थी संगठन सकारात्मक रहेको बताउँदै अनेरास्ववियु क्रान्तिकारीका संयोजक पवन कार्कीले स्ववियु विद्यार्थीको हकहितका लागि स्ववियु निर्वाचन जरुरी भएको बताए।
संयोजक कार्कीले भने, ‘स्ववियुबारे अहिलेका विद्यार्थीहरुलाई बुझाउन सकिएको छैन। स्ववियु निर्वाचन नहुँदा विद्यार्थीको पक्षमा आवाज उठाउनुपर्ने कुरा, विद्यार्थीको पक्षमा संघर्ष गर्ने कुरा नै बन्देज भइराखेको छ।’
हाल विद्यार्थी संगठनहरु क्याम्पसहरुमा सामान्य संयोजनका आधारमा चलिरहेको बताए। जसका कारण विद्यार्थीका समस्या बढ्दै गएको उनी बताउँछन्।
उनले भने, ‘विश्व विद्यालयका र क्याम्पसहरुमा समस्या आइराखेको छ। ती बेथिति र विसंगतिहरुको अन्त्यको निमित्त संघर्ष गर्ने र विद्यार्थी आफ्नैका लागि पनि हक-अधिकारको पक्षमा आवाज उठाउने साझा थलो स्ववियु हो।’
राजनीतिक दलहरुमा बन्देज लगाएको अवस्थमा समेत विद्यार्थी संगठनहरुले स्ववियुमार्फत नै दलको काम गरिएको दावी उनको छ। शैक्षिक अधिकारको पक्ष र विद्यार्थीको ह-हितका पक्षमा लड्ने थलो स्ववियु भएको बताउँदै संयोजक कार्कीले थपे, ‘स्ववियु भनेको मिनी संसद् हो। आज संसदमा गएका नेताहरु संसदको औचित्य के हो? कस्तो हो? त्यहाँ गएर राख्ने प्रस्तुति के हो?भन्ने कुरामा समस्या देखिइरहेको छ।’
विगत लामो सयमदेखि स्ववियु निर्वाचन नहुँदाको परिणामा युवाहरुमा राजनीतिप्रति वितृष्णा बढेको उनी बताउँछन्। ‘स्ववियु मिनी संसद् हो। स्ववियु चुनाव गरायौं भने राजनीतिप्रति युवा पुस्ताको आकर्षण बढाउन सकिन्छ। राजनीतिलाई सही ठाउँमा ल्याउनका लागि पनि स्ववियु निर्वाचन जरुरी छ,’ उनले भने।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
-1749200817.png)
