बिजुलीका तार भूमिगत गर्दा प्राधिकरणको लापरवाही, भत्काएका सडक महिनौंसम्म अलपत्र

पूर्वाधार

डुक्पा छिरिङ मोक्तान शुक्रबार, पुस ९, २०७८ १४:२७

काठमाडौं– नेपाल विद्युत् प्राधिकरणले काठमाडौं उपत्यकाका विभिन्न ठाउँमा विद्युतीय तार भूमिगत गर्दा सावधानी नअपनाएको भेटिएको छ। सडक पेटीमा नै विद्युतीय ट्रान्समिटर राख्दा स्थानीय र पैदल यात्रुलाई जोखिम भएको छ। भत्काएका सडक र सडकपेटी पनि दुरुस्त बनाएको छैन।

प्राधिकरणले सडकपेटी मिचेरसमेत तार भूमिगतका लागि भौतिक पूर्वाधार बनाएको छ। जसकारण सडकपेटी साँघुरिएको छ। प्राधिकरणले धोवीखोला करिडोरको गोपीकृष्ण हल, कपन, मन्डिखाटार, हात्तिगौँडा, बुढानीलकण्ठलगायत स्थानमा खनेको सडक मर्मत गरेको छैन। जसका कारण सवारीसाधन फस्ने गरेका छन् भने धुलोका कारण सर्वसाधारणले सास्ती पाएका छन्।

प्राधिकरणले करिब दुई वर्षअघि काडमाडौं उपत्यकामा तार भूमिगत गर्न थालेको हो। गुणस्तरीय र सुरक्षित सेवा दिने तथा सहरको सौन्दर्य कायम राख्ने योजनासहित तार भूमिगत गर्न थालिएको थियो।

विद्युतीय तार भूमिगत गर्नका लागि सडक विभागले २०७६ माघमा प्राधिकरणलाई सडक खन्ने अुनमति दिएको थियो। खनिएको सडक १० दिनभित्र दुरुस्त बनाउनुपर्ने विभाग र प्राधिकरणबीच भएको सम्झौतामा उल्लेख छ। तर, प्राधिकरणले सम्झौता बमोजिम समयमा नै सडक मर्मत गरेको छैन।

बुढानीलकण्ठ नगरपालीका–६ का स्थानीय बलराम भट्टराईका अनुसार करिब ६ महिनाअघि खनिएको सडक अहिलेसम्म मर्मत गरिएको छैन। विद्युतीय तारलाई सडक पेटीमा अलपत्र छाडिएको छ। जसकारण बटुवा र स्कुले बालबालिका जोखिममा परेका छन्। भट्टराईले भने, ‘सधैँ यस्तैगरी राखेर त भएन नि। थालेको काम तीव्रताका साथ सक्नुपर्छ। काम लम्ब्याउँदा स्थानीय, बटुवा र स्कुले बालबालिकालाई जोखिम बढेको छ।’

उता, गोपीकृष्ण हल नजिक किराना पसल गर्दै आएका दीपेश श्रेष्ठले पनि आफू जोखिम मोलेर काम गरिरहेको बताए। ‘पसलअगाडि तारहरू भुईंमै लत्रिएका छन्, यसमा करेन्ट छ कि छैन थाहा छैन। सडक पेटीमा नै ट्रान्सफर्मर राखिएको छ। बटुवा कहाँबाट हिँड्ने?’, उनी भन्छन्।

ट्रान्सफर्मर मान्छेबाट एक मिटरभन्दा बढी दूरीमा हुनुपर्ने इलेक्ट्रिकल इन्जिनियर अनिस खड्काले बताए। सर्वसाधारणको भिडभाड हुने ठाउँमा मान्छेले छुनसक्ने गरी ट्रन्सफर्मर राख्दा जोखिमपूर्ण हुने उनले बताए। ‘पानी पर्दा ट्रान्सफर्मरबाट करेन्ट आउने सम्भावना हुन्छ। प्राधिकरणले फुटपाथमा ट्रान्सफर्मर राखेर गल्ती गरेको छ,’ उनले भने।

विद्युत प्राधिकरणका प्रवक्ता सुरेशबहादुर भट्टराईले काठमाडौंमा हुने ट्राफिक जाम र कोभिड महामारीको कारण समयमा नै काम सक्न नसकिएको बताए। उनले सडक विभागकै असहयोगका कारण भत्काइएको सडक समयमा मर्मत गर्न नसकिएको पनि बताए। ‘हामीले सडक विभाग र काठमाण्डौँ महानगरपालिकासँग समन्वय गरेर काम गर्नुपर्छ,’ उनले भने, ‘तर, अहिले सडक विभागले हामीलाई सहयोग गरेको छैन।’

विभागले नयाँ ठाउँका लागि सडक खन्न अनुमति नदिँदा काम रोकिएको उनी बताउँछन्।

तर, सडक विभागका प्रवक्ता शिवप्रसाद नेपालले भने सम्झौताअनुसार प्राधिकरणले काम नगर्दा थप नयाँ ठाउँमा सडक भत्काउने अनुमति नदिएको बताए। प्राधिकरणले भत्काएको सडक तोकिएकै समयमा नबनाएको उनको भनाइ छ। ‘सडक विभागको मातहतमा रहेका सडकमा सम्झौताअनुसार काम भएन, त्यसैले नयाँ ठाउँका लागि सडक भत्काउन अनुमति नदिइएको हो,’ उनले भने, ‘तर, अनुमति नदिएर भत्काएको ठाउँमा मर्मत रोकिएको भन्नु सरासर गलत कुरा हो।’

तार भूमिगत गर्दा ‘होराइजेन्टल डाइरेक्सनल ड्रिलिङ’ (एचडीडी) प्रविधिबाट सडक प्वाल पार्ने प्राधिकरण र विभागको सम्झौता थियो। यो प्रविधिअनुसार पूरै सडक खन्नु पर्दैन। सम्झौतामा २०० मिटरको दूरीमा प्वाल पारेर तार जमिनमुनि राखिने उल्लेख थियो। तर, प्राधिकरणले एचडीडीको प्रयोग नगरेर सम्झौता उल्लंघन गरेको सडक विभागको भनाइ छ।

‘प्राधिकरणले २० मिटरमा नै सडक प्वाल पारिरहेको छ। फुटपाथ पनि अतिक्रमण गरेर बटुवालाई समस्यामा पारिएको छ,’ सडक विभागका प्रवक्ता नेपालले भने, ‘सडक प्राधिकरणले बिगारेको छ, सर्वसाधारणको गाली विभागले खाइरहेको छ। त्यसैले नयाँ ठाउँमा अनुमति दिन सकेनौँ।’

प्राविधिक समस्या भएकाले अधिकांश ठाउँमा सडक खनेरै काम भइरहेको प्रधिकरणले जनाएको छ। तार भूमिगत प्राधिकरणको लागि पनि नयाँ आयोजना भएकोले समस्या आएको प्रवक्ता भट्टराईले बताए। आवश्यक साधन, स्रोत, प्रविधि र अनुभव नहुँदा असहज भएको उनको भनाइ छ। सडकमा तार अलपत्र हुँदा सर्वसाधरणलाई केही जोखिम भए पनि सकेसम्म छिटो गर्न प्रयास गरिएको उनको भनाइ छ।

तोकिएको समयमा ४० प्रतिशत मात्र काम
काठमाडौँमा रत्नपार्क र महाराजगन्ज गरी दुई वटा वितरण केन्द्रअन्तर्गतका तार भूमिगत गर्न भारतीय कम्पनी केईआई इन्ड्रष्ट्रिज लिमिटेडसँग २०१९ मार्चमा ठेक्का सम्झौता भएको थियो। सम्झौताअनुसार २०२१ अक्टोबरभित्र काम सक्नुपर्ने थियो। तार भूमिगत बनाउने कार्यको तत्कालीन प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले २०७६ फागुन ५ मा औपचारिक उद्घाटन गरेका थिए।

तर, दुई वर्ष बित्न लाग्दा करिब ४० प्रतिशत काम मात्र सकिएको प्राधिकरणका प्रवक्ता भट्टराईले बताए। कोभिड–१९ र अरु विभिन्न कारणले गर्दा समयमा नै काम सम्पन्न हुन नसकेको उनको भनाइ छ।

हालसम्म रत्नपार्क, बागबजार, पुतलीसडक, न्यूरोड, अनामनगर, जमल, लैनचौर, ठमेल, नक्साल, सोह्रखुट्टेमा तार भूमिगत गरिसकिएको छ। त्यस्तै त्रिपुरेश्वर, टेकु, थापाथली, माइतीघर, सिंहदरबार, लाजिम्पाट, गौशाला, एयरपोर्ट, बानेश्वर, चाबहिल, बौद्ध, जोरपाटीलगायतका स्थानमा पनि तार भूमिगत गरिएको छ।

अहिले महाराजगञ्ज वितरण केन्द्रअन्तर्गतका बालुवाटार, पानीपोखरी, बुढानीलकण्ठ, टोखा, गोंगबु, सामाखुशी, धापासी, बसुन्धारामा काम भइरहेको छ। शिवपुरी, चुनिखेल, सुकेधारा, धर्मस्थली, शिक्षण अस्पताललगायतका स्थानमा पनि काम जारी छ। समयमै काम नसकिएपछि ठेक्का अवधि १५ महिना थप गरिएको भट्टराईले बताए।

काठमाडौं उपत्यकामा काम सकिलगतै बिराटनगर, चितवन, पोखरामा पनि तार भूमिगत गर्ने प्राधिकरणले जनाएको छ।