बालबालिका स्वभावैले चकचके हुन्छन्। तर, कोभिड-१९ महामारीका कारण उनीहरु घरबाहिर निस्कन नपाएको धेरै भयो। यस्तो अवस्थामा बालबालिकालाई मनोवैज्ञानिक रुपमा कस्तो असर पर्छ? विद्यालय खुलेपछि बालबालिकाको व्यवहार कस्तो होला? यिनै विषयमा बाल मनोविद् प्रा.डा. गंगा पाठकसँग नेपाल लाइभका लागि पुष्पा थपलियाले गरेको संवाद :
कोभिड-१९ महामारीको बेला बालबालिकाको मनोवैज्ञानिक अवस्था कस्तो छ ?
बालबालिकाको स्वभाव नै हिंड्ने, दौडने र चकचक गर्ने हो। तर, त्यो अवस्था अहिले छैन। साथीभाइसँग भेट भएको छैन। शिक्षक नदेखेको एक वर्षभन्दा बढी भयो। साथी-संगतको अभावले उनीहरुमा एन्जाइटी हुनसक्छ। २४ घण्टा नै बाबुआमासँग हुँदा दिक्दारी हुनसक्छ। अभिभावकसँगको सम्बन्ध स्वभाविक नहुन सक्छ। त्यसैमाथि अनलाइन कक्षाले गर्दा उनीहरु यतिखेर निकै चिन्ताजनक अवस्थामा छन्। जसको कारण ग्याम्ब्लिङ, पोर्नोग्राफिक भिडियो लगायतमा आकर्षित भइरहेका छन्।
बालबालिकालाई यस्तो कुलतबाट जोगाउन के गर्नुपर्ला?
यो प्रविधिले निम्त्याएको चुनौती हो। यसको समाधानका लागि अभिभावक ‘प्रो-एक्टिभ’ हुनुपर्छ। अब हाम्रो पुरानो संस्कार अनुसार बच्चा हुर्काउने अवस्था छैन। अहिले पनि हाम्रा हजुरबाहरुले बालबालिका हुर्काए जसरी हुर्काइन्छ। अहिलेका अभिभावक पनि ‘स्मार्ट’ हुन सकेनन्। म आफैंले अभिभावकहरुलाई ७० वटाभन्दा धेरै तालिम दिइसकेको छु। उनीहरुमा बालबालिका हुर्काउने ज्ञान छैन। अधिकांशलाई कार्यालय पनि जानुपर्छ।
अभिभावक घरमा नभएका बेला बालबालिकाको एकाधिकार चल्छ। त्यसैमाथि बालबालिकालाई राम्रो काम गर्न प्रोत्साहन गर्नुभन्दा गाली गर्ने अभिभावक छन्। गाली गर्दा सुरुमा त डराउलान्, तर पछि बिस्तारै गालीकै बानी पर्छ। उनीहरुमा नपढ्ने, सुस्त हुने, चिडचिड गर्ने खालको समस्या आउँछ। हाम्रो देशमा ‘प्यारेन्टिङ’को तालिम छैन। एउटा स्कुटर चलाउन त लाइसेन्स चाहिन्छ भने, हाम्रा अभिभावक बिनालाइसेन्स बालबालिकाको भविष्य हुइँकाइरहेका छन्।
आवश्यक ज्ञानबिना बालबालिका हुर्काउँदा कस्ता समस्या देखिएका छन्?
फरक प्रकारका मनोवैज्ञानिक असर धेरै छन्। जस्तो, ८/९ वर्षको बालबालिकामा एन्जाइटी छ। एन्जाइटी एकै प्रकारको छैन। बाबुआमा नियमित काममा जाँदा बालबालिकाले आफू अभिभावकबाट एक्लिनु पर्ला कि वा टाढा भइएला कि भन्ने डर मान्छन्। अनलाइनमा पढिरहँदा उनीहरुमा ‘एक्जाम एन्जाइटी’ देखिएको छ। त्यस्तै ‘फलानाको छोराछोरीले यस्तो राम्रो गर्यो’ भनिरहँदा उनीहरुमा प्रतिस्पर्धाको एन्जाइटी छ। यसरी विभिन्न एन्जाइटीबाट गुज्रेका बालबालिका अन्त्यमा कुलतमा फस्ने, आपराधिक कार्यमा लाग्ने हुनसक्छ।
अभिभावक साथमा नभए पनि इन्टरनेटका कारण बालबालिकाको एक्लोपना हटेको छैन र?
यो कुरा गलत हो। इन्टरनेट बढी चलाउने भएरै त उनीहरुले एक्लोपन भोग्दैछन्। किनभने यसले इन्टरनेटमा बालबालिकाको निर्भरता बढेको छ। त्यसले परिवारबाट टाढा लैजान्छ। त्यसैले एक्लोपनाबाट टाढा भएका हैनन्, झन् फसिरहेका छन्। इन्टरनेटमा बसेको बालक रिसाउँदैन, बोल्दैन र त्यसमै भुलेको छ भनेर अभिभावकले वास्ता गर्दैनन्। तर, बालबालिकालाई साथी नै चाहिन्छ, जुन इन्टरनेटले दिन सक्दैन।
बालबालिकालाई इन्टरनेटको लतबाट कसरी छुटाउने त?
अभिभावकले पहिले रहरले मोबाइल, ग्याजेट दिए। तर, त्यो रहर अब कहर हुन गयो। उनिहरु अभिभावकबाट टाढा हुँदै गए। खाना खुवाउन समेत कार्टुन देखाउनु पर्ने भएको छ। मेरो पालामा तर्साए होलान्, बोकेर घुमाउँदै खुवाए होलान्। तर, अहिलेजस्तो बानी बसालिदिएनन्। त्यसैले गल्ती अभिभावककै हो। अहिले पनि बालबालिकालाई भावनात्मक रुपमा परिवारसँग जोडिराख्न अभिभावक सक्रिय छैनन्। आफैं पनि मोबाइल चलाएर बस्ने गर्छन्, बालबालिका त्यसैको सिको गर्छन्। अब अभिभावकले आफूसमेत सामेल भएर जाँगर देखाएर बालबालिकाको मनोविज्ञान स्वस्थ बनाउन लागिपर्नु पर्छ। मैले यस्ता कुरा गर्दा अभिभावक रिसाउँछन्।
बाबु-आमाबीचको तनावका कारण उनीहरुमा विभिन्न समस्या आएका छन्। श्रीमानले श्रीमतीलाई गाली गर्दा श्रीमतीले चाहिँ बच्चालाई थप्पड हानेर रिस व्यवस्थापन गर्ने अभिभावक पनि छन्।
महामारी सुरु भएयता कस्ता बालबालिका तपाईंसँग परामर्शका लागि आएका छन् ?
म भएको ठाउँमा आएका बालबालिकाले अभिभावकलाई ‘मलाई किन जन्माएको?’ भन्ने प्रश्न सोध्छन्। मेरो पनि प्रश्न त्यही हो। समय दिन सकिँदैन भने बच्चा नै नजन्माउने नि। बालबालिकाले अभिभावक जन्माएका हैनन्, अभिभावकले बच्चा जन्माएका हुन्। यो त अभिभावकले बुझ्न जरुरी छ। अभिभावकको अहिलेको व्यवहारले बालबालिकाको दिमागमा ‘टक्सिक हर्मोन’ कुद्न थाल्छ। जसले गर्दा उनीहरु सिर्जनात्मक हुन सक्दैनन्। तीन बर्षको बच्चालाई समेत मनोवैज्ञानिक समस्या भएर मकहाँ लिएर आएका छन्। अहिले अटिजमको समस्या भएका बालबालिका धेरै छन्। बाबु-आमाबीचको तनावका कारण उनीहरुमा विभिन्न समस्या आएका छन्। श्रीमानले श्रीमतीलाई गाली गर्दा श्रीमतीले चाहिँ बच्चालाई थप्पड हानेर रिस व्यवस्थापन गर्ने अभिभावक पनि छन्।
कोभिड महामारीपछि बालबालिकालाई कसरी सामान्य जीवनमा फर्काउन सकिएला?
अहिले घरमै बसेर बालबालिकालाई शारीरिक रुपमा केही समस्या छैन। तर, राति सुत्न नसक्ने, माइग्रेन (टाउको दुख्ने) लगायत समस्या छन्। ‘म बाँच्न सक्दिन’ भनेर विष खाएका, नाडी काटेका घटना पनि छन्। यस्ता समस्या झेलिरहेका बालबालिका स्कुल खुलेपछि आफैं ‘एडजस्ट’ गर्न सक्दैन। शिक्षकले नै ख्याल राख्नुपर्छ।
बालबालिका ‘साइको सोसल’ समस्या बोकेर आउँछन्, उनीहरुको उत्तेजनालाई सामाजिक बनाउन शिक्षक नै चाहिन्छ। अभिभावकले अब पुरानै तरिकाले उनीहरुलाई स्कुल पठाउन हुँदैन। कोभिडपछिका स्वास्थ्य सुरक्षाका उपाय अपनाउनुपर्छ। अनि, बाँकी काम शिक्षकको हो। हाम्रा शिक्षकलाई पढाउन आउँछ, तर बालबालिकाको उत्तेजना नियन्त्रण कसरी गर्ने भन्ने थाहा छैन।
अबको शिक्षा भनेको किताब रटाउने हैन, ‘इमोसनल बिहेबिअर’ सिकाउने हो। कोभिड-१९ ले दिएको सबैभन्दा ठूलो शिक्षा यही हो। कोठामा बस्ने बालबालिकाको आत्मविश्वास कमजोर छ। देश हाँक्ने बालबालिकालाई अब स्कुलमै काउन्सिलरको आवश्यकता छ। आफ्नो बच्चालाई कसरी हुर्काउने भन्ने निर्णय गर्ने अभिभावकले नै हो। स्थानीय निकाय, हेल्थ पोष्ट, आमा समूह लगायतले यो विषयमा छलफल चलाउनुपर्यो। त्यसैले बालबालिकालाई उड्न दिनुहोस्, पंख नकाटिदिनुस्।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।
![सय दिने प्रगति विवरण सार्वजनिक गर्दै प्रधानमन्त्री केपी ओली [प्रत्यक्ष प्रसारण]](https://nepallive.net/uploads/posts/500X300/kllllllllll-1729675876.jpg)
![Nepal Live Samachar नेपाल लाइभ समाचार, भदौ १९ [भिडियाे]](https://nepallive.net/uploads/posts/500X300/samachar++-1725458095.jpg)
![प्रधानमन्त्रीसँग प्रश्नोत्तर [प्रत्यक्ष प्रशारण]](https://nepallive.net/uploads/posts/500X300/PMM-(1)-1718866650.jpg)
![भारत भ्रमणबारे प्रतिनिधि सभा बैठकमा जवाफ दिँदै प्रधानमन्त्री प्रचण्ड [प्रत्यक्ष प्रशारण]](https://nepallive.net/uploads/posts/500X300/prachanda-sansad-1710309847.jpg)
![Nepal Live Samachar नेपाल लाइभ समाचार, जेठ ३० [भिडियाे]](https://nepallive.net/uploads/posts/500X300/samachar++-copy.jpg-30-1718203418.jpg)
