यात्रुको पर्खाइमा बसपार्क

फिचर

शिव बोहरा/ऋग्वेद शर्मा बिहीबार, असोज १, २०७७ १४:००

काठमाडौं- लामो दुरीका गाडी चलेसँगै कोरोना माहामारीका कारण संकटमा परेको यातायात क्षेत्रको अवस्था सुधार हुने आशमा मजदूर देखिन्छन्। १ सय ७७ दिन बन्द रहेको गाडी चलाउन पाउँदा खुसी देखिए पनि दैनिक सञ्चालन खर्च पुग्ने गरी यात्रु नपाइने चिन्ता उस्तै छ।

कोरोना भाइरसको संक्रमण बढेसँगै सरकारले गरेको लकडाउन र निषेधाज्ञामा बन्द भएका लामो दुरीका यात्रुबाहक गाडी बिहीबारदेखि सञ्चालनमा आएका हुन्। मन्त्रिपरिषद्को सोमबार बसेको बैठकले असोज १ देखि लामो तथा मध्यम दूरीका बस चलाउन दिने निर्णय गरेको थियो।

थन्किएको गाडी मर्मत गरी बिहीबार बिहान विश्वकर्मा पूजा गरेसँगै गाडीहरु यात्रुको पर्खाइमा छन्। व्यवसायीहरुले सरकारलाई असोज १ देखि लामो दूरीका बस चलाउन नदिए स्वतःस्फूर्त रुपमा चलाउने चेतावनी दिएका थिए। लामो समय संकटमा परिसकेका उनीहरु दसैँअघि एउटा लयमा आउन चाहन्छन्। तर अवस्था सोचेजस्तो छैन।

मलेसियाबाट बिहीबार बिहान ८ बजे काठमाडौं आइपुगेका धरानका अशोक तिवारी घर जान भनेर सिधै गोगंबु बसपार्क गए तर उनले गाडी पाएनन्। कोरोना महामारीका कारण सुरक्षित रुपमा सिट क्षमता भन्दा आधा यात्रु लान पाउने नियममा चल्नुपर्ने गाडीमा यात्रु पर्याप्त नभएकै कारण अशोकलाई बसपार्कमै गाडी खोजिरहनु परेको छ।

‘धरान जान लागेको हो, बिहानदेखि कति मान्छेहरु त यता उता गइसक्यो। गाडी खुलेको आज पहिलो दिन हो, केही भेटिएला भनेर सिधै यहाँ आएको केही पाइएको छैन। अब खोज्नुपर्छ। टिकटहरु दिएको छैन। गाडी खोजिरहेका छौँ, मान्छे नभए जाँदैन भनिरहेको छ’ उनले भने।

सरकारले असार २६ गतेदेखि जिल्लाभित्र चल्न पाउने गरी स्थानीय रुटका गाडी चल्न दिएको थियो। त्यसरी चल्ने गाडीमा सिट क्षमताभन्दा आधामात्र यात्रु राखेर तोकिएको स्वास्थ्य मापदण्ड पूरा गरेर चलाउन दिइएको थियो। उपत्यकामा कोरोना संक्रमण बढेसँगै भदौ ३ गतेदेखि उपत्यकालगायत देशका विभिन्न स्थानमा निषेधाज्ञा जारी गरेपछि स्थानीय रुटका गाडीसमेत बन्द भएका थिए।

उपत्यकामा चल्ने गाडी जोरबिजोरका आधारमा चल्ने भए पनि लामा तथा मध्यम दूरीका गाडीमा भने जोरबिजोर लागु हुने छैन। यात्रुको अवस्था र आवश्यकता विचार गरेर बसहरु चलाउने नेपाल यातायात व्यवसायी राष्ट्रिय महासंघका महासचिव सरोज सिटौला बताउँछन्।

‘१ सय ७७ दिनपछि लामो तथा मध्यम दूरीका बस चलाउन दिने निर्णय सरकारले गरेपछि हामीले व्यवसायी साथीहरुलाई बस चलाउन भनेका छौं,’ सिटौला भन्छन्, ‘आज विश्वकर्मा पूजा गरेर बस चल्न थालेका छन्। यात्रुको चाप हेरेर आवश्यकता अनुसार बस चल्ने छन्।’ लामो समयसम्म थन्क्याएर राखिएका बसको मर्मतमै ठूला रकम खर्च भएको समेत उनले बताए।

अबको एक महिनापछि दसैँ सुरु हुने भएकाले पनि सरकारले अहिले नै स्वास्थ्य मापदण्ड पूरा गरेर सिट क्षमताको आधामात्र यात्रु राखेर बस चलाउन अनुमति दिएको हो। आधामात्र यात्रु राख्दा यात्रुले तोकिएको भाडामा थप ५० प्रतिशत तिर्नुपर्ने हुन्छ। आधामात्र यात्रु राखेर ५० प्रतिशत बढी भाडा लिँदा पनि सञ्चालन खर्च समेत उठ्न नसक्ने यातायातसम्बद्ध बताउँछन्।

‘गाडी मर्मत गर्न समस्या नै भयो। जसले बेला बेला गाडी स्टाट गरेर राखिरहेका थिए, उनीहरुलाई धेरै समस्या भएन तर जसको कर्मचारी पनि बाहिर थिए र गाडी चल्नै पाएन उनीहरुलाई धेरै समस्या रह्यो। गुडाउनै नपाएकोलाई त गाडी मर्मतमा नै तीन लाख रुपैयाँभन्दा बढी गयो। सिधै निकालेर गुडाउन सकिने अवस्था कुनै पनि गाडी छैन’ नेपालगञ्ज जाने बसका चालक कुमार योगीले बताए।

भौतिक पूर्वाधार तथा यातायात मन्त्री, यातायात व्यवसायी तथा मजदुर युनियनका प्रतिनिधीबीच बुधबार मन्त्रालयमा भएको छलफलमा तोकिएको मापदण्ड पूरा गरेर सवारी सञ्चालन गर्न सहमति भएको थियो। त्यसको अनुगमन गर्ने जिम्मा यातायात व्यवस्था विभागलाई दिइएको छ। तर त्यसबाहेक पनि सरकारले आफूहरुको लागि केही सोचिदेला भन्ने आशमा यातायात व्यवसायी देखिन्छन्।

‘६ महिनादेखि घरभाडा तिर्न पनि पाइएको छैन। यो बीचमा अरु खर्च पनि मुस्किल नै रह्यो। कम्तिमा बैंक ऋण तिर्ने समय अलिकति बढाइदिए हुन्थ्यो भन्नेसम्म आश छ। त्यसले पनि अलिकति राहत हुने थियो’, चालक योगी भन्छन्, ‘आधा यात्रु राखेर ५० प्रतिशत बढी भाडा लिँदा पनि त्यसरी खर्च पनि उठ्दैन। दुई सिट लहरमा आधा यात्रु हुन्छन् भन्ने पनि छैन। काठमाडौंबाट जाने मान्छे पाइए पनि उताबाट आउँदा मान्छे पाइँदैन। हेरौँ अब सरकारको ध्यानआकर्षण हुन्छ होला।’

उनको गाडी बिहीबार नेपालगञ्ज जाने पालोमा छ, तर सञ्चालन खर्च उठ्ने गरी यात्रु पाइएला भन्नेमा शंका नै छ। यसैले भन्छन्- ‘पालो त हो, मान्छे भएछन् भने जाने हो। यतिका सयम दुःख नै भयो, अझै पनि के हिसाबले खुलेको हो भन्ने यकिन छैन।’

बिहीबार बिहान गोगंबु बसपार्क र कलंकीमा समेत केही यात्रुहरु गाडीको पर्खाइमा नै थिए। ठूला गाडीहरु धेरै नभए पनि साना गाडीहरुमा टिकटबिनाको मोलतोलमा चलिरहेका पनि भेटिए। जसमा स्वास्थ्य सुरक्षाका लागि भनिएका सबै उपाय अपनाउन पनि मुस्किल नै हुनेछ। यो तयारीले दसैँसम्ममा सहज हुने आश भए पनि अहिलेका लागि के होला भन्ने यकिन छैन।

थप तस्बिरमा बसपार्क र कलंकीमा जे देखियो-