सांकेतिक तस्बिर
काठमाडौं-बैंक तथा वित्तीय संस्थाले सूचना प्रविधिकाे विकाससँगै साइबर सेक्युरिटीका बढी खर्च गर्नुपर्ने नेपाल इलेक्ट्रोनिक पेमेन्ट सिस्टिम (नेप्स) का प्रमुख कार्यकारी अधिकृत संजीव सुब्बाले बताएका छन्। साइबर सुरक्षाकाे जाेखिम पनि उत्तिकै भएको हुँदा राष्ट्रियस्तरमै साइबर सेक्युरिटीसम्बन्धी नीति बनाउनु पर्ने उनकाे सुझाव छ।
नेपालमा प्रविधि नै महंगो पर्ने अवस्थामा वार्षिक नवीकरणमै ६०/७० प्रतिशत खर्च हुने उनकाे भनाइ छ।
कतिपय देशले सञ्चालन खर्चको निश्चित प्रतिशत सूचना प्रविधिमै खर्च गर्नुपर्ने व्यवस्था गरेका हुन्छन्। नेपालमा पनि बैंकहरुले केही हदसम्म सूचना प्रविधिका लागि खर्च गरिरहेका छन्। तर त्यो पर्याप्त छैन। त्यसैले गर्दा बैंकहरुले सामाजिक उत्तरदायित्वअन्तर्गत गर्नु पर्ने खर्चलाई सूचना प्रविधिको क्षेत्रमा खर्च गर्न सके धेरै राम्रो हुने सुव्वाको तर्क छ।
नेपाल राष्ट्र बैंकले सन् २०१५ मा वाणिज्य बैंकको पुँजी वृद्धि गर्नुपर्ने व्यवस्था गर्दा बैंकहरुले प्रविधिमा ठुलो फड्को मारेकाे बताएका छन्। नेपाल आर्थिक पत्रकार समाजले आयोजना गरेको कार्यक्रममा बोल्ने क्रममा सुव्वाले भुक्तानी प्रणालीले आम मानिसको जनजीवनमा प्रभाव पारिरहेको हुँदा यसकाे आवश्यकता घरका गृहिणीलाई पनि परिसकेको उल्लेख गरे।
सुव्वाले अहिले नेपालले गरिरहेको अभ्यासले गर्दा डिजिटल भुक्तानीलाई टेवा पुर्याएकाे दाबी गरे। यसले खुद्रे भुक्तानीदेखि लिएर निश्चित मात्राको रकम भुक्तानी गर्न सहयोग गरेको उनको विश्लेषण छ।
डिजिटल बैंकिङ प्राविधिक विलासिताको वस्तु नभइ सबैले सहज रुपमा वित्तीय प्रविधि प्रयोग गर्न पाउनु पर्ने सुव्वाको तर्क छ। उनले भने 'गाउँका मानिसले पनि घरबाटै कुखुराको अण्डा, मल खरिद गर्दा भुक्तानी गर्न सक्नु पर्याे।'
भौतिक उपस्थिति कम गर्न डिजिटल सिग्नेचरका लागि वायोमेट्रिक विधिजस्तो आँखाको नानीमार्फत् मिल्ने प्रविधिहरु आइरहेको उनले बताए। यसले बैंकहरुमा कागजको प्रयोगले हटाउनेछ।
इ-कमर्स र इ-पेमेन्टलाई भुक्तानी प्रणालीमा जोडेर सीमापारको भुक्तानीलाई पनि डिजिटलाइज बनाउनु पर्ने उनको सुझाव छ। यसले गर्दा वार्षिक १७/१८ अर्ब रुपैयाँ डिजिटल प्रविधिमा भित्रिने उनले उल्लेख गरे। 'सीमापारको भु्क्तानीलाई सजिलो बनाउदा यसले अर्थतन्त्रमा समेत राम्रो बनाउने छ,' उनले भने, 'जति चाँडाे भुक्तानी भयो यसले पैसाको मोबिलिटी पनि बढ्ने भएकाले समग्रमा अर्थतन्त्र पनि सहज बनाउछ।'
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
![सय दिने प्रगति विवरण सार्वजनिक गर्दै प्रधानमन्त्री केपी ओली [प्रत्यक्ष प्रसारण]](https://nepallive.net/uploads/posts/500X300/kllllllllll-1729675876.jpg)
![Nepal Live Samachar नेपाल लाइभ समाचार, भदौ १९ [भिडियाे]](https://nepallive.net/uploads/posts/500X300/samachar++-1725458095.jpg)
![प्रधानमन्त्रीसँग प्रश्नोत्तर [प्रत्यक्ष प्रशारण]](https://nepallive.net/uploads/posts/500X300/PMM-(1)-1718866650.jpg)
![भारत भ्रमणबारे प्रतिनिधि सभा बैठकमा जवाफ दिँदै प्रधानमन्त्री प्रचण्ड [प्रत्यक्ष प्रशारण]](https://nepallive.net/uploads/posts/500X300/prachanda-sansad-1710309847.jpg)
![Nepal Live Samachar नेपाल लाइभ समाचार, जेठ ३० [भिडियाे]](https://nepallive.net/uploads/posts/500X300/samachar++-copy.jpg-30-1718203418.jpg)
