समानुपातिक सांसद छान्न असन्तुष्टि देखिएको रास्वपाबाट को-को बन्लान् सांसद?

निर्वाचन विशेष

नेपाल लाइभ शुक्रबार, मंसिर २३, २०७९ १५:०६

काठमाडौं- बिहीबार बिहान एक्कासि राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीको केन्द्रीय कार्यालयमा भीडभाड बढ्यो। निर्वाचन आयोगले समानुपातिक सांसदको नाम पठाउन पत्र काटेपछि रास्वपाभित्र सांसदको नाम बुझाउने सन्दर्भमा चलखेल हुनसक्ने भन्दै केही नेता/कार्यकर्ता पार्टीको केन्द्रीय कार्यलयमा ध्यानाकर्षण गर्न पुगेका थिए।

निर्वाचन आयोगमा असोज पहिलो साता बुझाएको समानुपातिकको बन्दसूचीको आधारमै पार्टीले प्राप्त गरेको सांसद संख्यामा नाम बुझाउन माग गरेको एक नेताले सञ्चारकर्मीसँग बताए। रास्वपाले उम्मेदवार तय गर्दा डिजिटल भोटिङको माध्यमबाट लोकप्रिय मत ल्याउनेलाई समावेश गरेको थियो। बिहीबार केन्द्रीय कार्यालयमा पुगेका नेताले यही विषयमा ध्यानाकर्षण गराएका हुन्।

यो पार्टीका कति सांसद हुन्छन्?
रास्वपाले प्रतिनिधि सभाको प्रत्यक्ष निर्वाचन प्रणालीतर्फ ७ सिटमा जित निकालेको छ। जसमा २ जना महिला र ५ जना पुरुष छन्। यस्तै समानुपातिकतर्फ ११ लाख ३० हजार मत पाउँदै १३ सिट पाएको छ। यो पार्टीबाट कुल २० सांसद रहने भएका छन्।

समानुपातिक तर्फका १३ सांसद को-को बन्लान्?
रास्वपाले १३ सांसदको नाम पठाउँदा प्रतिनिधि सभा सदस्य ऐन २०७४ ले व्यवस्था गरे अनुसार पठाउनु पर्नेछ। उक्त ऐनले विभिन्न क्षेत्र र समुदायलाई समावेश गर्नुपर्ने बाध्यात्मक व्यवस्था गरेको छ। यस्तै, प्रतिनिधि सभा सदस्य समानुपातिक निर्वाचन निर्देशिका २०७९ दफा १३ र दफा ३३ ले परिकल्पना गरे अनुसारको क्लस्टर मिलाउनु पर्ने हुन्छ।

संसद्मा एक तिहाइ महिला समावेश गर्न रास्वपालाई कुल ७ सांसद आवश्यक पर्छ। २ जना प्रत्यक्षतर्फबाट जितेकोले अब ५ जना समानुपातिकबाट पठाउनु पर्नेछ।

रास्वपाबाट कम्तीमा ७ सांसद महिला र १३ सांसद पुरुष हुनेछन्।

महिलाको उपस्थिति एक तिहाइ पुर्याउँदै गर्दा क्लस्टर अनुसारका सांसदको नाम पठाउनु पर्ने हुन्छ। यो प्रावधान अनुसार आदिवासी जनजातिबाट ३, खस आर्य ४, थारु १, दलित २, मधेसी २ र मुस्लिम १ जना छानिने छन्। यस भित्र पिछडिएको क्षेत्रलाई पनि समेट्नु पर्ने हुन्छ। तर प्रत्येक क्लस्टरबाट कम्तीमा ५० प्रतिशत महिला हुनुपर्ने हुन्छ। र, यही प्रावधानमा रहेर समग्रमा एक तिहाइ महिला पुर्‍याउनु पर्ने हुन्छ।

निर्वाचन आयोगमा बुझाएको बन्दसूची अनुसार खस-आर्य क्लस्टरबाट डा चन्दा कार्की, निशा डाँगी, डोलप्रसाद अर्याल र पिछडिएको क्षेत्र समेत रहेकी विनिता कठायत सांसद बन्ने सम्भावना रहेको छ। आदिवासी जनजातिबाट डा ढाकाकुमार श्रेष्ठ, इन्दिरा राना मगर, र समुना श्रेष्ठ सांसद बन्ने सम्भवना छ। यस्तै, थारु क्लस्टरबाट अशोक चौधरी, दलितबाट सन्तोष परियार र शिव नेपाली सांसद बन्ने देखिन्छ।

त्यस्तै, मधेशी कलष्टरबाट लक्ष्मी तिवारी र मनिष झा, र मुस्लिमबाट असिम शाह सांसद बन्नेछन्।

जसपा र जनमतले समानुपातिकतर्फका सांसद कसरी छनोट गर्ला
मधेश प्रदेशमा सांगठनिक आधार रहेका जनता समाजवादी पार्टी र जनमत पार्टीले समानुपातिकतर्फ समान ५ सिट प्राप्त गरेका छन्। उपेन्द्र यादव नेतृत्वको जनता समाजवादी पार्टीले प्रत्यक्षतर्फ ७ सिट जितेको छ भने सीके राउत नेतृत्वको जनमत पार्टीले १ सिट मात्र जितेको छ।

प्रतिनिधि सभा सदस्य समानुपातिक निर्वाचन निर्देशिका, २०७९ ले समानुपातिकमा १० सिटभन्दा कम सिट संख्या भएकालाई बेग्लै व्यवस्था गरेको छ। यो व्यवस्था अनुसार, आदिवासी क्लस्टरमा कम्तीमा १ र बढीमा २ सांसद पठाउनु पर्ने हुन्छ। खस-आर्यबाट पनि कम्तीमा १ र बढीमा २ सांसद हुनु पर्नेछ। थारु, दलित, मधेसी र मुस्लिमबाट पार्टीले अधिकतम् १-१ सांसद पठाउन सक्छन्।

तर, यी दलले पनि संघीय संसदमा एक तिहाइ महिला पठाउनु पर्ने हुन्छ।

जसपाको उपस्थिति राष्ट्रिय सभा पनि रहेकोले यसलाई क्लस्टर मिलाउन केही सहज हुन्छ। जसपाका ३ जना सांसद राष्ट्रिय सभामा छन्। जसमा १ जना महिला छिन्। संघीय सांसदमा यो दलको कुल १५ सांसद रहनेछन्। जसको एक तिहाइ, ५, जना महिला सांसद हुनुपर्छ।

उक्त व्यवस्था अनुसार जसपाले समानुपातिकमा प्राप्त ५ सांसदमध्ये ४ सांसद महिला र १ सांसद पुरुष पठाउन पाउनेछ। ‘भाग्यमानी’ पुरुष सांसदको नाम जुनसुकै क्लस्टरबाट हुनसक्छ।

प्रत्यक्षतर्फ १ सिट (पुरुष) मात्र जितेको जनमतले बाँकी ५ सांसद पठाउँदा कम्तीमा २ सांसद महिला र ३ सांसद पुरुष पठाउन सक्छ।

नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।

प्रतिक्रिया दिनुहोस्

नेपाल लाइभ Nepal’s independent digital media. Offers quick current affairs update, analysis and fact-based reporting on politics, economy and society. http://nepallive.com

लेखकबाट थप

बेरूजु निरन्तर बढ्दो, राजस्व छुटको तथ्याङ्क संसद्मा पेस गरेर पारदर्शिता कायम गर्न सुझाव

विद्यालयमा हाजिरीविनै दिवा खाजामा २७ करोड खर्च

पोखरामा माइक्रो दुर्घटना, ३ जनाको मृत्यु