काठमाडौं- नाबालिग गायिकामाथि बलत्कार गरेको आरोप लागेर सफाइ पाएका तर बाल यौन दुर्व्यवहार मुद्दामा दोषी ठहर भएका पल शाह (पूर्णविक्रम) को मुद्दाको पूर्णपाठ सार्वजनिक भएको छ। जिल्ला अदालत नवलपुरले भदौ २१ गते पुर्पक्षका लागि थुनामा रहेका उनलाई साढे २ वर्ष कैद र क्षतिपूर्ति भराउने फैसला गरेको थियो।
नवलपुर जिल्ला अदालतका न्यायाधीश यज्ञप्रसाद आचार्यको इजलासले शाह बाल यौन दुर्व्यवहारको मुद्दामा दोषी ठहर गर्दै पीडितलाई १० लाख क्षतिपूर्ति र २५ हजार जरिवाना गरेको थियो। उनीविरुद्ध तनहुँ जिल्ला अदालतमा पनि मुद्दा विचाराधीन छ।
बलात्कार आरोपमा जाहेरी परेपछि शाह गत फागुन १५ गते प्रहरीसमक्ष आत्मसमर्पण गर्दै जिल्ला प्रहरी कार्यालय, तनहुँमा उपस्थित भएका थिए।
सञ्चार माध्यमदेखि पीडितका अभिभावकको भूमिकामाथि टिप्पणी
जिल्लाले पूर्णपाठमा सार्वजनिक सञ्चार माध्यमले गरेको 'मिडिया ट्रायल' देखि पीडितको अभिभावकको भूमिकासम्मलाई लिएर व्याख्या गरेको छ। त्यस्तै जिल्लाले शाहले आफ्नो 'पब्लिक फिगर' लाई गलत रुपमा प्रयोग गरेको भने ठहर गरेको छ।
‘आफूप्रति कोही नजिक हुन र आफ्नो पब्लिक फिगरको कारणले फ्यान बन्न खोज्यो भन्दैमा आफ्नो रिल लाइफको क्रेजलाई वास्तविक जीवनमा गलत रुपले प्रयोग गर्नु हुँदैन,’ फैसलाको पूर्णपाठमा भनिएको छ, ‘आर्कषण हुनु , नजिक हुनु र उसँसग हिडडुल गर्न खोज्दैमा त्यसको गलत प्रयोग वा आफूलाई गलत क्रियाकलाप गर्न अनुमति हुँदैन।’
फैसलाको पूर्णपाठमा बलात्कार ठहर गर्न प्रमाणको अभाव रहेको, न्यायालयले शंकाको भरमा मात्रै फैसला गर्न नसक्ने भनिएको छ। ‘पीडित भनिएकी बालिकाले आफूमाथि जबरजस्ती करणी नभएको, जाहेरवाला र पीडितले पनि आफैले पनि अरुको उक्साहटमा परी जाहेरी दिएको बकपत्र गरेको देखिन्छ,’ पूर्णपाठमा भनिएको छ, ‘यसरी अदालतसमक्ष गरेको बयान समेतलाई हेर्दा अभियोगपत्रलाई मात्रै प्रमाणका रुपमा लिंदै ठहर गर्नेसम्म पुग्न सकिंदैन।’
पीडित नाबालिका आफू पनि गायन र म्युजिक भिडियो लगायत अभिनयको क्षेत्रमा अलग्गै पहिचान बनाएकी र उदाउँदो बाल प्रतिभा भएको देखिएको बताउँदै उनले आफूलाई जोखिममा राखेर अरुलाई फसाउने खोजेको भन्ने जिकिर पनि अदालतले गलत सावित गरेको छ।
शाहलाई सफाइ दिने ठहरखण्डको प्रकरण ५२ मा अनुमानको आधारमा जबर्जस्ती करणी भएको कसुर ठहर गर्न नमिल्ने तर्क गरिएको छ।
‘मिसिल संलग्न प्रतिवादीको मौका र अदालतको बयान, पीडित स्वयंले जाहेरी व्यहोरा खण्डित हुने गरी अदालतमा उपस्थित भई गरेको बकपत्र, जाहेरवालाको आफ्नै जाहेरी व्यहोरा खण्डित हुने गरी अदालतसमक्ष उपस्थित भई गरेको बकपत्र देखिन्छ,’ पूर्णपाठमा भनिएको छ, ‘घटनाविवरण कागज गर्ने व्यक्तिहरु र मौकामा कागज गर्ने अन्य व्यक्तिहरुले मौकामा गरेको कागज र अदालतसमक्ष समेत उपस्थित भइ गरेको बकपत्र समेतबाट यी प्रतिवादी पल शाह भन्ने पूर्णविक्रम शाहले जवरजस्ती करणी गरेको निष्कर्षमै पुग्न सकिँदैन।’
मिसिल भन्दा बाहिर गइ अनुमानको आधारमा करणी भएको भनी तथ्य र मिसिलमा आधारित नभई प्रतिवादी उपर कसूर ठहर गर्न नमिल्ने समेत फैसलामा भनिएको छ।
यसैगरी कन्याजाली च्यातिएको कुरालेसमेत कसुर प्रमाणित नगर्ने उल्लेख छ। भनिएको छ, 'पीडितको स्वास्थ्य जाँच परीक्षणबाट कन्याजाली च्यातिएको भनी उल्लेख भए पनि शारीरिक सम्पर्क वा करणीको कारणबाट नै कन्याजाली च्यातिएको हो भनी अनुमान गर्न समेत स्वयम् पीडित आफूले सानैबाट साइकल चलाउने र अरुलाई सिकाउने गरेको हुँ भनि अदालतसमक्ष आई गरेको बकपत्रबाट खण्डित हुन आएको छ।’
जबरजस्ती करणीको कसूरको अभियोगमा गरिएको दावी बाहेक अन्य वस्तुनिष्ठ प्रमाण कागजातबाट देखिन नआएकोले प्रतिवादीबाट अभियोगमा दावी गरेजस्तो फैसला नहुने बताइएको छ। थप भनिएको छ, 'पीडित परिवर्तित नाम २०७८ गैडाकोट ५(क) उपर मुलुकी अपराध संहिता, २०७४ को दफा २१९ को उपदफा (१) र (२) बमोजिमको कसूर अपराध गरेको नदेखिँदा प्रतिवादी पल शाह भन्ने पूर्ण विक्रम शाहले आरोपित कसूरबाट सफाइ पाउने ठहर्छ।’
अभिभावकीय जिम्मेवारी पूरा गर्न सकेको देखिएन
जिल्लाले जाहेरवाला पीडितका बावु आमाको भूमिकामाथि पनि फैसलामा टिप्पणी गरेको छ। ‘जाहेरवाला अर्थात् पीडित नाबालिकाका बुवाले आफ्नो अभिभावकीय जिम्मेवारी पूरा गर्न नसकेको देखिन्छ,’ फैसलाको पूर्णपाठमा भनिएको छ। आगामी दिनमा अभिभावकीय कर्तव्य बहन गर्नुपर्ने गर्न सचेतसमेत फैसलामा गराइएको छ।
‘जाहेरवालाले उमेर नपुगेको आफ्नो नाबालक छोरीलाई गायन र अभिनय क्षेत्रमा आफ्नो अभिभावकीय जिम्मेवारी पूरा नगरी एक्लै छोडेको, आफूले पूरा गर्नुपर्ने अभिभावकीय कर्तव्यबाट च्यूत रहेको, आफूखुशी गायन र अभिनयमा एक्लै जान दिएको देखिन्छ,’ फैसलामा भनिएको छ, ‘यी विविध कारणबाट एउटा प्रतिभावान बाल कलाकारमाथि यौन दुर्व्यवहार सम्मको हिंसा पर्न गएको देखिँदा जाहेरवालालाई आगामी दिनहरुमा आफ्नो अभिभावकीय कर्तव्य वहन गर्न र नाबालक छोरीलाई आफ्नो पूर्ण संरक्षणमा राखी निजको शिक्षादिक्षा लगायतका काममा उचित ध्यान दिनसमेत यसै फैसलाबाट सचेत गराइन्छ ।’
मिडिया ट्रायलमा जोड दिँदै सचेत हुन आदेश
फैसलाको पूर्णपाठमा जिल्ला न्यायाधीश यज्ञप्रसाद आचार्यले मिडिया ट्रायल र सञ्चार माध्यमले सचेत हुनुपर्ने धेरै कुरा ब्याख्या गरेका छन्। आम जनताको सूचनाको हक रहेका सञ्चार माध्यमका कारण अदालत र न्यायाधीशमाथि आइपर्ने दबावको विषय पनि पूर्णपाठमा टिप्पणी गरेका छन्।
सडकको आवाज वा मिडियामा आएका समाचारकै आधारमा अदालतले फैसला गर्न नमिल्ने भन्दै मिसिलमा रहेका तथ्य र प्रमाण नै सबैभन्दा महत्वपूर्ण हुने उल्लेख फैसलामा छ। तथ्यमा आधारित भएर सार्वजनिक सञ्चार माध्यमले समाचार सम्प्रेषण गर्नुपर्ने फैसलामा लेखिएको छ।
‘मिसिल संलग्न माथि उल्लेखित आधार र प्रमाणहरुबाट प्रतिवादीले करणीको कसूर गरेको भनी अनुमान गर्न मिल्ने अवस्था देखिँदैन । अदालतले सडकमा उठाइएको आवाज एवम् प्रदर्शन र मिडियामा भएको ट्रायललाई हेरेर निर्णयमा पुग्ने होइन,’ फैसलाको पुर्णपाठमा भनिएको छ, ‘अदालतमा पेश भएको कुनै पनि विवादको निर्णयमा पुग्नको लागि मिसिलमा पेश भएका तथ्य र प्रमाण नै निर्णयको लागि आवश्यक हुन्छ। अझ फौजदारी विवादको हकमा प्रतिवादी माथी लगाइएको आरोप वादी पक्षबाट शंकारहित तवरबाट पुष्टि गरिएको हुनु पर्दछ।’
बालबालिका विरुद्धको कसुर अपराधलाई मिडियाले हल्का रुपमा लिएर गोपनीयता कायम राख्न नसकेको आरोप जिल्ला अदालतले लगाएको छ। विषयवस्तुको संवेदनशीलतालाई बेवास्ता गरिएको र फोटो तथा नाम समेत राखेर समाचार सम्प्रेषण हुने कार्य भएको फैसलामा उल्लेख छ।
‘बालबालिका उपरको कसूर अपराधलाई हल्का रुपमा लिई गोपनीयता कायम गर्नुपर्ने कसूर अपराधमा समेत मिडिया ट्रायल गर्ने, आफ्नो न्युजमा भ्यूज बढाउनको लागि विषयवस्तुको संवेदनशीलतालाई बेवास्ता गरिएको देखियो,’ फैसलाको पूर्णपाठमा भनिएको छ, ‘यसरी समाचार सम्प्रेषण गरी आफूखुसी सत्य तथ्य भन्दा बाहिर गई समाचारहरु बनाउँदा र सम्प्रेषण गर्दा यसले समाजमा एउटा नकारात्मक सन्देश प्रवाह हुन गएकोले सम्पूर्ण मिडिया क्षेत्रलाई समेत विषयवस्तुको संवेदनशीलतालाई विचार गरेर मात्रै वास्तविक समाचार सम्प्रेषण गर्न र नागरिकको सूचनाको हकलाई सम्मान गर्न सचेत गराइन्छ।’
जिल्लाले सञ्चारमाध्यमलाई सचेत गराइएको फैसलाको जानकारी प्रेस काउन्सिल नेपाललाई समेत दिन आदेशमा भनेको छ।
यस्तो छ फैसलाको पूर्णपाठ
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
-1749826086.png)
