संसद् सकिँदैमा चोलेन्द्रमाथिको महाभियोग सकिँदैन

विचार

शम्भु थापा बुधबार, भदौ २९, २०७९ १८:१०

पूर्वन्यायाधीश टोपबहादुर सिंह, जसलाई म एकदमै आदर गर्छु। उहाँले बोलाउनु भयो। म उहाँको निम्तोलाई स्वीकार गरेर यहाँ आएको छु। सिंह तिनै व्यक्ति हुनुहुन्छ, जसले अहिले महाभियोग लागेर निलम्वनमा रहेका प्रधानन्यायाधीश चोलेन्द्रशमशेर राणालाई कानुन सिकाउनुभयो। सिंहले सिकाएको कानुनकै जगमा उनी प्रधानन्यायाधीशसम्म पुगेका हुन्।

तिनै राणाले अहिले सिंह लगायतका सम्मानित पूर्वन्यायाधीशहरुमाथि संसदीय समितिमा आफूमाथि लागेको आरोपमा उभिएर टिप्पणी गरे। राणाको दिमागी अध्ययन, चरित्र कस्तो रहेछ भन्नेमा उनको टिप्पणीले प्रष्ट भएको छ।

मैले राणाका बारेमा थप भनिरहनु पर्दैन। अहिले उनीमाथि भ्रष्टाचार नै भ्रष्टाचारको आरोप छ। राणाले महाभियोग छानविन समितिमा उभिएर जुन टिप्पणी गरे, त्यो दुखद छ।

न्यायाधीश बनेर अवकाश पाएका टोपबहादुर सिंह, पवनकुमार ओझाहरुमाथि जसरी टिप्पणी गरिएको छ यसले राणाको अवस्था पुष्टि गरेको छ।

पूर्वन्यायाधीश फोरमले नै सबैभन्दा पहिला चोलेन्द्रशमशेर राणाको गतिविधिमाथि प्रश्न उठाएको हो। अहिले राणाको महाभियोग के हुने भनेर धेरै चर्चा भएको सुनें। पूर्वन्यायाधीश फोरमले पनि आफ्नो विज्ञप्तिमा ती कुरा उल्लेख गरेकै होला। तर मेरो विचार अरुभन्दा अलि फरक छ। यसका लागि सविधानको धारा १०१ मा हेर्न जरुरी छ। उक्त धारामा संघीय संसदमा पेस हुने भनिएको छ।

चोलेन्द्रशमशेर राणाको महाभियोगमा पनि यो धारा आकर्षित हुन्छ। धारा १ मा महाभियोग सम्बन्धी व्यवस्था छ। यो संविधान र कानुनको गम्भीर उल्लंघन गरेको आधारमा प्रतिनिधि सभामा तत्काल कायम रहेको सम्पूर्ण सदस्य संख्याको एक चौथाइ सदस्यले राष्ट्रपति र उपराष्ट्रपति विरुद्ध महाभियोग पेस गर्न सक्नेछ भनिएको छ। त्यस्तो प्रस्ताव संघीय संसदको दुवै सदनको तत्काल कायम रहेको सम्पूर्ण सदस्य संख्याको कम्तीमा दुई तिहाइ मतबाट पारित भएमा निज पदमुक्त हुनेछ भनिएको छ।

संविधानको यो व्यवस्था चोलेन्द्रशमशेरको हकमा पनि लागू हुन्छ। महाभियोग स्थायी प्रकृतिको छ। यो संघीय संसदको माथिल्लो सदन राष्ट्रिय सभामा पनि जान्छ। त्यसैले महाभियोगको प्रस्ताव मर्छ भनेर कसैले भन्न सक्दैन।

प्रतिनिधि सभा निरन्तरताका लागि नयाँ सदस्य खोज्न निर्वाचनमा जान लागेको हो। यो मरेको छैन त्यसैले महाभियोग ज्युँदै रहन्छ। आवश्यक परेमा दुवै सदनका सांसदहरु मिलेर दुई तिहाइ पुर्याएर पारित गर्न सकिन्छ। महाभियोग मुद्दा हो। मुद्दा फैसला नभई सकिँदैन। हामी मुद्दा गर्ने वकिलले बुझेको कुरा यत्ति हो। चोलेन्द्रशमशेरकै भाषामा भन्दा हामी ठालु वकिलले, वरिष्ठ वकिलले बुझेको यही हो।

यसरी हेर्दा वादी महाभियोग लगाउने सांसदहरु हुन्। प्रतिवादी चोलेन्द्रशमशेर हुन्। यो उनले सर्वोच्चमा रहँदा गरेका कुकृत्यहरुको आरोप हो। हामी साक्षी छौं। अदालतमा मुद्दा दायर भएपछि फैसला हुनुपर्छ अनि मात्र सकिन्छ।

यो मुद्दामा सबैभन्दा पहिला बोल्ने कोही थियो भने त्यो पूर्वन्यायाधीश फोरम थियो। उसले चोलेन्द्रशमशेरले न्यायिक विचलन ल्याएकाले हटाउनुपर्छ भनेर सार्वजनिक रुपमा पहिला बोलेको थियो। पूर्वन्यायाधीशहरुले नै नेपाल बार पनि छ र भनेर प्रश्न गरेका थिए।

पूर्वन्यायाधीशले भनेपछि न्यायाधीशहरुले कात्तिक ८ गतेदेखि आन्दोलन सुरु गरे। अनि मात्र बारका कानुन व्यवसायी उत्रेका हुन्। महाभियोग कहिल्यै मर्दैन। चोलेन्द्रले आफू विरुद्ध बोल्नेहरुका विषयमा जेसुकै टिप्पणी गरुन्, अझ मेरोबारेमा पनि जेसुकै टिपप्णी गर्छन् गरून्।

राणाले कति निचतापूर्वक काम गरे भने, आमाको शोक बारिरहेका न्यायाधीश प्रकाशमान सिंह राउतलाई न्यायाधीशको भेला बोलाएको भनेर समेत लेखाए। चोलेन्द्र को हुन् भन्ने कुरा केही समयअघि सार्वजनिक भएको रुद्र पोखरेलको अडियोले पनि पुष्टि गरेको छ।

कसरी एक जना बिचौलियाले घुस खान न्यायाधीशलाई चोलेन्द्रको पावर लगाए र उनको हैसियत के हो भन्ने देखाएको छ। उनले त हामी कतिपयलाई ठालु वकिल बनाए। यत्रो समय त वकालत गरियो तर चोलेन्द्रकै समय घुस खुवाउन पर्खनुपर्ने थिएन।

मैले गर्वका साथ ठालु वकिलहरुको सेटिङ भत्काएँ भनेर चोलेन्द्रले भने। तर उनी नै इतिहासमा बदनाम व्यक्ति भए। कतिपय मुद्दामा आफूले गलत गरेको समितिमै स्वीकार गरेका छन्। अनि अरुलाई ठालु वकिल, सेटिङ भत्काएँ र घुस खान नदिएको भनी भ्रामक आरोप लगाए।

हामीलाई पनि समितिले बोलाएको छ। बाँकी कुरा त्यही समितिमा उभिएर भन्छौं। मुख्य कुरा संसद् सकिँदैमा महाभियोग सकिँदैन।

अमेरिकामा तत्कालीन राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्प विरुद्ध दायर भएको महाभियोग पनि उनी राष्ट्रपतिबाट बिदा भए पनि चलेको थियो। नेपालमा पनि संसद् सकिएपछि बाँकी रहन्छ र अर्को संसदले यसलाई थप छानविन गरेर उनीमाथि निर्णय दिनुपर्छ।

(वरिष्ठ अधिवक्ता थापाले पूर्वन्यायाधीश फोरममा बोलेको मुख्य अंश।)

नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।