काठमाडौं- सरकारले विद्युतीय सवारीलाई प्राथमिकता दिने नीति लिएको केही वर्षपश्चात् भन्सार दर वृद्धि गर्यो र अन्तःशुल्क लगायो। सार्वजनिक सवारीमा प्रयोग हुने विद्युतीय सवारीमा करका दर यथावत् भए पनि निजी प्रयोगका लागि ल्याइनेमा कर बढाइएको छ। आगामी आर्थिक वर्षको बजेटबाट सरकारले विद्युतीय सवारी साधनमा कर बढाउने घोषणा गरेको हो।
१ लाख पाउण्ड स्टर्लिङसम्मका विद्युतीय विलासी कार आयात भएको र सर्वसाधारणको पहुँचभन्दा बाहिरको कार आएको भन्दै कर लगाइएको सरकारको तर्क छ। कर बढाइएको भन्दै केही आयातकर्ताहरू र सवारी प्रयोगकर्ताले विरोधसमेत जनाएका छन्।
अधिक महँगा गाडी आयात भएको र सार्वसाधारणले नभई बिलासी प्रयोगकर्ताहरूले किन्ने सवारीले राज्यलाई ज्यादै न्यून कर तिरेको भन्दै सरकार कर लगाउने निष्कर्षमा पुगेको हो। यहाँ करिब समान अधिकतम् बिक्री मूल्य भएका एकै ब्राण्डका विद्युतीय र डिजेल/पेट्रोलबाट चल्ने सवारीले सरकारलाई कति कर तिर्छन् र ती सवारीबाट बिक्रेताले कति मुनाफा लिन्छन् भन्ने तुलना गर्ने प्रयास गरिएको छ।
२०१९ अप्रिलदेखि २०२० मार्चसम्मको लागि आयातकर्ता कम्पनीले विभिन्न शीर्षकमा ल्यान्डिङ कस्ट तोकेको छ। त्यसैका आधारमा तयार गरिएको खर्चमा आधारित रहेर मूल्य निर्धारण गर्ने गरेका छन्। सवारी साधन आयात गरेको मूल्यमा लाग्ने भन्सार, अन्तःशुल्क, मूल्य अभिवृद्धि कर (भ्याट), सडक मर्मत दस्तुर र अन्य लागतसमेत जोडेर नेपाली बजारमा अधिकतम खुद्रा बिक्री मूल्य( एमआरपी) तय गर्छन्।
हुण्डाई कोना इभी १ सय केडब्लुको अधिकतम् खुद्रा बिक्री मूल्य ५५ लाख ९६ हजार रूपैयाँ छ। यो कार कम्पनीले ३१ लाख ६१ हजार १ सय ९५ रूपैयाँमा खरिद गरेको हो। आर्थिक ऐन २०७६ अनुसार यो कारमा १० प्रतिशतमात्र भन्सार लाग्थ्यो। १० प्रतिशत भन्सार बापत ३ लाख १६ हजार १ सय १९ रूपैयाँ हुन्छ। भन्सार लगाइएपछि कोना १ सय केडब्लूको मूल्य ३४ लाख ७७ हजार ३ सय १५ रूपैयाँ हुन्छ।
सोही ऐनअनुसार विद्युतीय कारमा अन्तःशुल्क लाग्ने व्यवस्था थिएन। त्यसैले भन्सार लागेपछिको मूल्य ३४ लाख ७७ हजार ३ सय १५ रूपैयाँमा १३ प्रतिशत भ्याट लगाउँदा ४ लाख ५२ हजार ५० रूपैयाँ आउँछ। भ्याटपछिको मूल्य ३९ लाख २९ हजार ३ सय ६६ रूपैयाँमा ४ प्रतिशत सडक मर्मत दस्तुर वापत १ लाख ५७ हजार १ सय ७४ रूपैयाँ हुन्छ।
कोना इभी १ सय केडब्लुको ल्यान्डेड कस्ट ४२ लाख ७८ हजार २ सय ७७ रूपैयाँ छ। अन्य विभिन्न खर्चपछिको करको मूल्य ४२ लाख ९१ हजार ७७ रूपैयाँ छ। यो कारको बिक्री मूल्य ५५ लाख ९६ हजार रूपैयाँ तोकिएको छ। कम्पनीले नै बनाएको लागतपछिको मूल्य निर्धारण सूचीमा कोना इभी १ सय केडब्लूमा ग्रस प्रोफिट (जिपी) १३ लाख ४ हजार ९ सय २३ रूपैयाँ रहेको छ।
हुन्डाईकै क्रेटा एसएक्स २ डब्लुडी पेट्रोल १५ सय ९१ सिसी इन्जिन क्षमताको यो कारको एमआरपी ५३ लाख ९६ हजार रूपैयाँ रहेको छ। यो कार कम्पनीले भारतबाट उत्पादकसँग ६ लाख ७० हजार ७ सय ५९ भारुमा खरिद गरेको छ। यसमा फ्रेटमा २५ हजार ७ सय ११ र अर्को खर्च १३ सय २३ भारु छ।
यो कारको कर योग्य मूल्य ११ लाख १७ हजार ५ सय १५ रूपैयाँ (६ लाख ९७ हजार ७ सय ९३ भारु) हुन्छ। यसमा ८० प्रतिशत भन्सार लगाउँदा ८ लाख ६७ हजार १ सय ९२ रूपैयाँ हुन्छ। भन्सारपछिको मूल्य १९ लाख ८४ हजार ७ सय ८ रूपैयाँमा ७० प्रतिशत अन्तःशुल्क लगाउँदा १३ लाख ८९ हजार २ सय ९५ रूपैयाँ हुन्छ।
अन्तःशुल्कपछिको ३३ लाख ७४ हजार ३ रूपैयाँमा १३ प्रतिशत भ्याट लगाउँदा ४ लाख ३८ हजार ६ सय २० रूपैयाँ हुन्छ। भ्याटपछिको मूल्य ३८ लाख १२ हजार ६ सय २३ रूपैयाँमा ८ प्रतिशत सडक मर्मत दस्तुर लगाउँदा ३ लाख ५ हजार ९ रूपैयाँ हुन्छ। यो कारको कुल ल्यान्डेड कस्ट ४२ लाख ९९ हजार ७ सय ९१ रूपैयाँ छ।
अन्य केही लागतसमेत जोड्दा हुन्डाई क्रेटाको कुल लागत ४३ लाख ३७ हजार ८ सय ९१ रूपैयाँ छ भने यसको एमआरपी ५३ लाख ९६ हजार रूपैयाँ छ। यो कारमा कम्पनीले खुद नाफा १० लाख ५८ हजार १ सय ८ रूपैयाँ राखेको छ।
मारुती सुजुकीको भिटारा ब्रेजा जेडएक्सआइ प्लस १२ सय ४८ सिसीको डिजेल कार नेट एफओबी मूल्य ६ लाख २१ हजार ५ सय भारुमा खरिद गरेको छ। अन्य लागतसमेत जोडेर कर योग्य मूल्य १० लाख २१ हजार ३ सय ३ रुपैयाँ छ। यो मूल्यमा ८० प्रतिशत भन्सार लगाउँदा ७ लाख ९२ हजार ५ सय ३१ रुपैयाँ हुन्छ।
भन्सारपछिको मूल्य १८ लाख १३ हजार ८ सय ३४ रुपैयाँमा अन्तःशुल्क बापत १० लाख ८८ हजार ३ सय रुपैयाँ हुन्छ। अन्तःशुल्क पछिको मूल्य २९ लाख २ हजार १ सय ३५ रुपैयाँमा १३ प्रतिशत भ्याट लगाउँदा ३ लाख ७७ हजार २ सय ७७ हुन्छ भने भ्याटसहितको मूल्य ३२ लाख ७९ हजार ४ सय १२ रुपैयाँमा सडक मर्मत दस्तुर लाग्छ। उक्त मूल्यमा ८ प्रतिशत सडम मर्मत दस्तुर लगाउँदा २ लाख ६३ हजार ३ ५२ रुपैयाँ हुन्छ।
यो कारले सरकारलाई २५ लाख २० हजार ४ सय ६२ रुपैयाँ कर तिरेको छ। मारुती सुजुकी भिटारा ब्रेजाको ल्यान्डेड कस्ट ३६ लाख ८२ हजार ७२ रुपैयाँ छ। अन्य खर्च जोड्दा यो कारको कुल लागत ३७ लाख १७ हजार ९ सय ७२ रुपैयाँ छ भने यसको एमआरपी ४४ लाख ९९ हजार रुपैयाँ तोकिएको छ। कम्पनीले यो कारमा ७ लाख ८१ हजार २८ रुपैयाँ खुद नाफा राखेको छ।
साफ्टा सम्झौताअनुसार आयातकर्ताहरूले भन्सार दरमा ४ प्रतिशत छुट पाउँदै आएका छन्। सवारीको मूल्य निर्धारण गर्दा वा फोरमहरूमा व्यवसायीहरूले यसबारे कुनै चर्चा गदै गरेको पाइँदैन। तर उक्त छुट पाएबापत हुने बचत समेत व्यवसायीको नाफामै गणना हुन्छ जुन गोप्य जस्तै राखिन्छ।
यी कारमा लगाइएको कर आर्थिक ऐन २०७६ अनुसार हो। नयाँ आर्थिक ऐन २०७७ अनुसार विद्युतीय सवारीमा भन्सार तथा अन्तःशुल्क बढाइएको छ भने डिजेल/पेट्रोल कारमा करका दर गत वर्षको सरह नै छ।
यहाँ उल्लेखित सवारीको खरिद मूल्य, सरकारलाई तिर्ने कर, एमआरपी र नाफा प्रतिनिधि अंकको रूपमा लिइएको हो। नेपालमा बिक्री हुने सबैजसो कारको मूल्य निर्धारण, सरकारलाई तिर्ने कर र नाफा यस्तै हुने गरेको छ।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।