पछिल्लो समय आख्यानमा नयाँनयाँ प्रयोग गरी लेख्ने शैली बढेको पाइन्छ। यस्तोमा जोखिम त छँदैछ। तर जोखिम खेपेरै भए पनि लेखकहरू यो चुनौती स्वीकार्न तयार छन्। रुमन न्यौपाने यस्तै नौलो प्रयोग गरेर आख्यान लेख्न रुचाउने लेखक हुन्। कल्पना र यथार्थको अवस्थालाई एकत्रित गरेर नौलो बान्कीमा कथा लेख्ने न्यौपानेको पहिलो उपन्यास ‘अनुगामी’ यसै महिना बजारमा आएको छ। नयाँ उपन्यास र समकालीन लेखनबारे आख्यानकार न्यौपानेसँगको कुराकानी:
‘अनुगामी’ उपन्यासलाई स्वैरकल्पना र यथार्थको फ्युजन भन्न मिल्छ?
यसलाई स्वैरकल्पना नभनौं। मलाई लाग्दैन यसमा स्वैरकल्पनामा हुने तत्त्वहरू छन् र फेरि यसलाई यथार्थको नजिक लानु पनि युक्तिसंगत हुन्न। फ्यान्टासिमा हुने तत्त्वको कमीले गर्दा यसलाई त्यस शैलीमा राख्नु भएन बरु यसलाई असाधारण रोमान्स भन्दा हुन्छ। अति यथार्थवादी आवेग भन्न मिल्छ।
एक विक्षिप्त चित्रकारको अतार्किक मस्तिष्कको असंगत अतियथार्थलाई पाठकले पढ्नुपर्नेछ। कथामा भएका स्थान र घटनाहरू कल्पित भए पनि त्यसमा स्वैरकल्पनाको अभाव छ। फेरि यसको मतलब कथामा यथार्थको बाहुल्य छ भन्नु हुन्न। कहीँकहीँ मिथकको प्रयोग भए पनि त्यसले पात्रको व्यक्तिगत जीवनमा प्रत्यक्ष प्रभाव नराख्ने भएकोले मैले त्यसलाई स्वैरकल्पना भन्न नखोजेको हुँ।
तपाईंको उपन्यासको पात्रहरू सामान्य नेपाली जनजीवनका पात्रभन्दा बिलकुलै भिन्नै छन् किन?
पात्रहरू नेपाली परिवेशका भन्दा फरक त छन् तर तिनीहरू स्वभावतः फरक देखिएको कारण चाहिँ उनीहरूसँग जोडिएर आउने अनौठो उपकथाले गर्दा मात्र हो। पात्रहरूको स्वरुप त यहीँको जनजीवनकै जस्ता देखिन्छन् नि।
कथा बुन्ने सबैको आ–आफ्नै शैली हुन्छ, तपाईंको विचारमा कथामा कथानक प्रमुख हुन्छ कि शैली?
कथानक र शैली एकअर्कामा परनिर्भर छन्। कथाको मूलमा शैलीको मुख्य भूमिका हुन्छ भने जस्तै आवरणमा कथानकको। क्लिष्ट आवरणलाई पनि मञ्जुल शैलीले सुन्दर कथा बुन्न सकिन्छ तर कहिले कहिले शैलीको अभावमा जस्तै मनोहर कथानकले पनि पाठकलाई तान्न सक्दैन। म कथानक र शैलीमा उत्तिकै ध्यान दिन्छु तर यदि अनुक्रममा राख्ने हो भने प्लटलाई म पहिलो स्थान दिन्छु।जसमा पाठकले किन, कसरी भन्ने जस्ता जिज्ञासा राख्न सक्छन्। मेरो भनाइको मतलब, कथा र कथानक फरक फरक कुरा हुन्। कथा लेख्न सक्नेले पनि पाठकलाई प्रभाव पार्ने कथानक लेख्न सक्दैनन्। म सधैं कथानकको लागि यसैले सतर्क रहन्छु। अनुगामीमा मैले त्यही प्रयोग गर्न खोजेको छु। कथा सिधा छ तर कथानकले पाठकलाई जिज्ञासु बनाउँछ।
समकालीन नेपाली आख्यानप्रति तपाईंको धारणा के छ?
मैले खासै पढ्न सकेको छैन अहिले, यता विदेशमा सजिलै नेपाली पुस्तक पाउन मुस्किल पनि छ तर अग्रज लेखकहरूलाई राम्रै गरी पढेको छु। म जहिले सामाजिक यथार्थवादबाट नेपाली साहित्य माथि उठोस् भन्ने सोच्थेँ तर इमानदार भएर भन्नु पर्दा नेपाली साहित्यमा मलाई प्रभाव पार्ने कमै लेखक छन्। मलाई विश्वेरप्रसाद कोइरालाका, रमेश विकलका केही कथाहरू, गोविन्दबहादुर मल्ल ‘गोठाले’को 'पल्लो घरको झ्याल'को पात्रका मनोविज्ञानले निकै प्रभाव पारेको थियो। आख्यान भनेको प्रतिस्पर्धाले सिर्जना गर्ने होइन। यो त स्वस्फुर्त हुनुपर्छ।
नेपालभन्दा बाहिर बसेर साहित्य सिर्जना गर्दाका समस्या केके हुन्? आफ्नो अनुभव कस्तो पाउनुहुन्छ?
त्यति सजिलो त छैन तर प्यासनको कुरा हो भने गर्न सकिन्छ। समय मिलाउन अलि असहज छ तर म नियमित लेखिरहेकै, पढिरहेकै हुन्छु।
तपाईंका मन पर्ने आख्यानकार स्वदेशी र विदेशी कोको हुनुहुन्छ, कारणसहित बताइदिनुस् न?
म लेख्नु भन्दा ज्यादा पढ्नै रुचाउँछु। मैले माथि पनि भनिहालेँ। तत्कालीन नेपाली सबैजसो लेखकलाई मैले पढेको छु, ज्यादाजसो समालोचनाको लागि पढ्नै परे मात्र पढ्ने खालका कृति पनि मैले राम्रै गरी छिचलेको छु। मलाई अर्को निकै प्रभाव पारेको कृति भनेको 'ऋतु विचार' हो। निकै वर्षदेखि म ‘लिस्ट अफ माई टप टेन बुक’ बनाउँदै आएको छु जसमा हालसम्म सात किताब भेटेको छु। जसले मेरो हृदयलाई छोएको छ। मिगुअल द सरभान्तेज्को ‘डन कियोटे’ मलाई धेरै मन परेको किताब हो। जसको निकै ठूलो आकारका बाबजुद पनि निकै पटक पढेको छु। यसपछि क्रमशः टम रोबिन्स, ‘क्याचर इन द रे’, ‘जर्नी टु द एन्ड अफ द नाइट’, ‘द प्यासन अफ द सोल’, ‘जेन एन्ड द आर्ट अफ मोटरसाइकल मेन्टेनेन्स्’ छन्। ‘डन कियोटे’ र ‘लाइफ अफ लाजारिल्लो द टोरमेस’ जस्ता कृतिलाई आधुनिक आख्यानका कोसेढुङ्गा पनि मानिन्छ जसबाट पछि धेरै कृति प्रेरित भए। पारिजातको मैले नजन्माएको छोरोले मेरो पठनको सुरुवाती दिनमा ऊर्जा थपेको थियो।
नेपाली उपन्यास लेखन परम्परासँग तपाईं सन्तुष्ट हुनुहुन्छ, कारणसहित बताइदिनुस् न?
पाठकको रूपमा भन्नुपर्दा मैले कुनै न कुनै रूपले जहिले पनि उत्कृष्ट लेखाइको अनुशरण गर्न चाहेँ र त्यसैले भेटे सम्म त्यस्तै पढेँ। रे ब्रयाडब्युरी र मदनमणि दीक्षितलाई पढ्दा गौरव अनुभव हुन्छ। केही नेपाली लेखकलाई छोडेर सबैजसोलाई पढ्दा त्यस्तो गाम्भीर्य महसुस हुँदैन। अझै पनि सामाजिक यथार्थता र पातलो फिक्सनको लावाले छोपिएको कथानकले नेपाली लेखन परम्परा चलेको छ। कथानक भनेको व्याकुल पाठकको आत्मा तृप्ति गर्ने संकल्प हो तर त्यस पथमा हिँड्दा अनुभवी लेखक नै पनि स्रस्त भएको पढेको छु। यस आधारमा भन्ने हो भने मैले नेपाली लेखन परम्पराबाट सन्तुष्टि लिन सकेको छैन। नगरकोटीको लेखनबाट म संतृप्त हुन्छु तर त्यसमा केही अभाव पाउँछु। किनकि सबैजसो पाठकको चाहना तर्कसंगत पूर्णतासँग हुन्छ। यसको मतलब यो सबै शैलीमा हुनैपर्छ भन्ने चाहिँ होइन।
आफ्नै आँखाबाट आलोचनात्मक नजरले ‘अनुगामी’लाई हेर्नुपर्दा तपाईंको प्रतिक्रिया के हुन्छ?
आलोचनात्मक पाटो त पाठकको भयो नि। तर, उपन्यासको बारेमा केही बताउनुपर्दा यो उपन्यास लगभग सात वर्षअघि लेखेको थिएँ। उपन्यास लेख्ने झिल्का एक अपरिचित युवासँगको भेटले जुराइदिएको थियो। त्यो युवा चित्रकार थियो। जसको एक स्केच उपन्यासको केन्द्र पनि हो जसलाई मुख्यपात्रको मनोवैज्ञानिकताले प्रेमी (केक) बनाएको हुन्थ्यो। म यो उपन्यासको संयोगबारे एउटा लामो लेख नै लेख्दै छु।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
![सय दिने प्रगति विवरण सार्वजनिक गर्दै प्रधानमन्त्री केपी ओली [प्रत्यक्ष प्रसारण]](https://nepallive.net/uploads/posts/500X300/kllllllllll-1729675876.jpg)
![Nepal Live Samachar नेपाल लाइभ समाचार, भदौ १९ [भिडियाे]](https://nepallive.net/uploads/posts/500X300/samachar++-1725458095.jpg)
![प्रधानमन्त्रीसँग प्रश्नोत्तर [प्रत्यक्ष प्रशारण]](https://nepallive.net/uploads/posts/500X300/PMM-(1)-1718866650.jpg)
![भारत भ्रमणबारे प्रतिनिधि सभा बैठकमा जवाफ दिँदै प्रधानमन्त्री प्रचण्ड [प्रत्यक्ष प्रशारण]](https://nepallive.net/uploads/posts/500X300/prachanda-sansad-1710309847.jpg)
![Nepal Live Samachar नेपाल लाइभ समाचार, जेठ ३० [भिडियाे]](https://nepallive.net/uploads/posts/500X300/samachar++-copy.jpg-30-1718203418.jpg)
