महाथिरको पुनरागमन र उनको विदेश नीतिको अर्थ

विचार

नेपाल लाइभ शुक्रबार, असोज १९, २०७५ ०१:१४

निकै लामो सयमको अन्तरालपछि गत साता मलेसियाका प्रधानमन्त्री डाक्टर महाथिर मोहम्मद संयुक्त राष्ट्रसंघको अन्तराष्ट्रिय मञ्चमा उपस्थित भए। राष्ट्रसंघको ७३औं महासभामा सहभागी बनेका प्रधानमन्त्री महाथिर गत मे महिनामा भएको निर्वाचनमा अनपेक्षित जीत हासिल गरी मलेसिया सरकारको कार्यकारी पदमा पुगेका थिए। महासंघमा महाथिरको सहभागिताले लामो समयदेखि उनले उठाउँदै आएका केही महत्वपूर्ण मुद्दामा निरन्तरता र केहीमा परिवर्तनको संकेत गरेको छ।

_x000D_ _x000D_

यो कसरी लागू हुन्छ भन्ने अहिल्यै निश्चित भइसकेको छैन। यसका साथै पकतन हरापन (मलेसियाली राजनीतिक गठबन्धन, यसको नेतृत्व महाथिर आफैंले गरेका छन्) गठबन्धन सरकारको विदेश नीति कस्तो हुन्छ र व्यवहारमा कसरी कार्यान्वयन गर्छ भन्ने विषयसमेत अहिलेसम्म निश्चित भइसकेको छैन।

_x000D_ _x000D_

विगत पाँच दशकभन्दा लामो अवधियता छिमेकी देशसँगको द्विपक्षीय सम्बन्धमा मलेसियाले विशेष जोड दिएको छ। क्षेत्रीय र विश्व–राजनीतिमा मलेसियाले सहभागिता बढाउँदै लगेको छ। यस्तै, विश्व राजनीतिका दुई शक्ति राष्ट्र अमेरिका र चीनसँग समानान्तर सम्बन्ध विकास गर्दै लगेको छ। मलेसियाका निर्वतमान प्रधानमन्त्री नजिब रजाक नेतृत्वको सरकारको विदेश नीति एक हदसम्म सफल रहेको मान्न सकिन्छ। उक्त सरकारले मलेसिया र सिंगापुरबीचको सम्बन्धमा हार्दिकता कायम गरेको थियो भने वासिङटनसँगको सम्बन्धमा पनि नयाँ आयाम थपेको थियो। यस्तै, क्षेत्रीय शक्ति राष्ट्रसँग पनि प्रति–आतंकवाद जस्ता मुद्दामा सहकार्य गरेको थियो। यसगरी, रक्षा बजेट कम गर्नु, अर्थतन्त्र चलायमान बनाउन आवश्यक क्षेत्रमा सुधार गर्नु र विभिन्न विषयमा विभाजित देशमा राष्ट्रिय भावना जागृत गर्ने जस्ता चुनौतिपूर्ण काममा नजिब सरकारले सफलता प्राप्त गरेको थियो।

_x000D_ _x000D_

निर्वाचनमा अप्रत्यासित जीत हासिल गरेका महाथिर नयाँ प्रधानमन्त्रीको रुपमा उदय भएपछि मलेसियाले कस्तो किसिमको विदेश नीति अपनाउला भनेर कूटनीतिक विश्लेषकलहरु प्रतीक्षामा रहेका छन्। बेइजिङ र टोकियोजस्ता क्षेत्रीय शक्तिकेन्द्रको भ्रमणका क्रममा उनले दिएका अन्र्तवार्ता र विचार लोकिप्रिय बनेका थिए। यस्तै हालै सम्पन्न राष्ट्रसंघको महासभाका साथै विभिन्न स्थानमा आयोजित राजनीतिक, व्यवसायिक र आर्थिक क्षेत्रका अगुवासँग दिएको मन्तव्यले महाथिर अन्र्तराष्ट्रिय स्तरमा निकै लोकप्रिय भएका थिए।

_x000D_ _x000D_

गत साता अन्र्तराष्ट्रिय मञ्चमा महाथिरको उपस्थितिले मलेसियाले कस्तो किसिमको विदेश नीति अपनाउँछ भन्ने कुराको छनक दिएको छ। महासभामा सम्बोधनका अवसरमा उनले मलेसियाले अन्र्तराष्ट्रिय मञ्चका आतंकवाद जस्ता क्षेत्रमा मिलेर काम गर्न सक्ने कुरा मात्रै भनेनन्, शक्ति राष्ट्रले अन्र्तराष्ट्रिय स्तरमा चालेका कदमप्रति आपत्ति पनि जनाए। इजरायल–प्यालिस्टाइनको मुद्दा र रोहिंग्या शरणार्थीको मुद्दामा शक्ति राष्ट्रले अपनाएको नीतिको पनि खुलेर विरोध गरे उनले। राष्ट्रपति सि जिङफिङको नेतृत्वमा भएको चीनको उदयले एसियामा कस्तो अवसर र चुनौती सिर्जना गर्न सक्छ भन्ने विषयमा पनि उनले धारणा राखेका थिए।

_x000D_ _x000D_

महाथिरको व्यवहार र विचारसँग परिचितहरुलाई उनको यो अभिव्यक्तिले कुनै आश्र्चय नपार्ला। तर, लामो समयपछि पनि उनको विचार परिवर्तन नभएको उनको अभिव्यक्तिले संकेत गरेको छ। पहिलो प्रधानमन्त्रीत्वकालमा उनले के भने भन्ने कुरा अब उति महत्वपूर्ण छैन। किनभने, मलेसियाको विदेश नीतिको वास्तविक आचरणमा कहिलेकाँही जानी बुझिकन पनि आफ्नो अधिकार खोज्ने कटट्रपन्थी राजनीतिज्ञका लागि उनको पहिलेको भाषण असामान्य थिएन।

_x000D_ _x000D_

महाथिरले पहिलो प्रधानमन्त्रीकालमा अपनाएको विदेश नीति नै अहिले पनि पालना गर्नुपर्छ भन्ने जरुरी पनि अहिले छैन। मलेसियामा नयाँ राजनीतिक परिर्वतन भएको केही महिना मात्रै बितेको छ। उनका आन्तरिक नीति र विदेश नीति कुन दिशातर्फ जान्छ भन्ने कुरा आउने नोभेम्बर महिनामा उनको सरकारले प्रस्तुत गर्ने बजेटले पनि धेरै नै बताउने छ।

_x000D_ _x000D_

महाथिरको विचार परिर्वतन नभए पनि त्यसलाई कार्यान्वयनमा लैजाने विगतको जस्तो क्षमतामा भने परिवर्तन आएको हुन सक्छ। आन्तरिक राजनीतिक उनको पकड र अन्र्तराष्ट्रिय परिस्थिति तथा मलेसियाको स्थान पहिलेको भन्दा निकै फरक अवस्थमा रहेकाले पनि यस्तो भन्न किने प्रशस्त आधार भेटिन्छन्। क्षेत्रीय र विश्व–राजनीतिमा मौलाउदै गएको राष्ट्रवाद, बहुपक्षीय संगठन र चीनको बढ्दो प्रभावले मलेसियालाई बाहिरी सन्तुलन कायम गर्ने विषयमा चुनौती थपेको छ। यद्यपि आन्तरिक राजनीतिमा महाथिरको राम्रै प्रभाव रहेपनि विगतको जस्तो बलियो रुपमा प्रस्तुत हुने अवस्था देखिँदैन।

_x000D_ _x000D_

निर्वतमान प्रधानमन्त्री नजिब सरकारले निम्त्याएको आर्थिक चुनौती त छँदै छ, मलेसियाको संरचनागत परिर्वतन गर्नु पनि अति जरुरी देखिएको छ। मलेसियालाई महाथिरले भनेजस्तै अर्थतन्त्रमा ‘एसियन टाइगर’को रूपमा स्थापित गर्न भने निकै मुस्किलको काम हुने देखिन्छ।

_x000D_ _x000D_

महाथिर बलियो स्थितिमा भएपनि पहिलो प्रधानमन्त्री कार्यकालमा जस्तो प्रभावशाली भएर प्रस्तुत हुन सक्ने संभावना भने कम छ। मलेसियाको आन्तरिक र विदेश नीतिमा उल्लेख्य प्रभाव पार्न सक्ने भएपनि अहिलेको सरकारमा उनी कालचलाउका हैसियतमा मात्र छन्। किनभने, मलेसियामा सक्रिय राजनीति गरिरहेका दलको सहभागितामा बनाएको हालको गठबन्धनमा मोहम्मदको पार्टीको उपस्थिति करीब १० प्रतिशत मात्र छ। तसर्थ पहिलो कार्यकालका तुलनामा मोहम्मदलाई काम गर्ने वातावरण अलि असहज बन्न सक्छ। यति हुँदाहुँदै पनि महाथिर आफैंमा केन्द्रित भएका छन्। भारतीय फिल्म ‘एन्वर’मा गलत बुझाइको निम्तिएको समस्याजस्तै राजनीतिक वातावरण कसरी परिवर्तन होला भनेर राजनीतिक विश्लेषकले पनि नजिकैट नियालिरहेका हुन सक्छन्।

_x000D_ _x000D_

प्रशान्त परमेश्वरन ‘द डिप्लोम्याट’का वरिष्ठ सम्पादक हुन्।

_x000D_ _x000D_

‘द डिप्लोम्याट’मा प्रकाशित परमेश्वरम् आलेख नेपाल लाइभका पुरुषोत्तम पौडेलले भावानुवाद गरेका हुन्।

नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।

प्रतिक्रिया दिनुहोस्

नेपाल लाइभ Nepal’s independent digital media. Offers quick current affairs update, analysis and fact-based reporting on politics, economy and society. http://nepallive.com

लेखकबाट थप

पाकिस्तान सुपर लिगको उपाधि लाहोरले लाई

कोलकाता माथि हैदरावादको सानदार जित, क्लासेनको विस्फोटक शतक

बालिकालाई सामूहिक बलात्कार गरेको आरोपमा चार जना पक्राउ