काठमाडौं- पछिल्लो समय नेपालको पुँजीबजारमा निकै उतारचढाव आइरहेको छ। विशेषगरी नेपाल राष्ट्र बैंकले चालु आर्थिक वर्षको मौद्रिक नीति सार्वजनिक गरेपछि सेयरमा उच्च अंकको गिरावट आउन थालेको थियो।
लगातार उच्च अंकको गिरावट आउनुमा मौद्रिक नीतिलाई मुख्य दोष दिइएको छ। ठूला लगानीकर्ताहरुले सेयर धितोमा बैंकहरूबाट प्रवाह हुने कर्जामा गरिएको कडाइ हटाउनुपर्ने माग गर्दै आएका छन्। राष्ट्र बैंकले मौद्रिक नीतिमा विभिन्न बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरुबाट एक व्यक्ति वा संस्थालाई सेयर धितो राखेर एक वर्षभित्र १२ करोड रुपैयाँभन्दा बढी कर्जा प्रवाह गर्न नपाउने व्यवस्था गरेको छ। एक बैंक तथा वित्तीय संस्थाले एक व्यक्ति वा संस्थालाई यस्तो कर्जा एक वर्षमा चार करोड रुपैयाँ मात्र दिन पाउने व्यवस्था गरिएको छ। यही कारण ठूला लगानीकर्ताहरु समस्यामा परेकाले सेयरबजार नकारात्मक बन्न पुगेको लगानीकर्ताहरुको भनाइ छ।
लगानीकर्ताहरूले मौद्रिक नीतिको उक्त व्यवस्था खारेज गर्नुपर्ने लगायत माग राखेर राष्ट्र बैंकसमक्ष ज्ञापनपत्र बुझाउनेदेखि विरोध प्रदर्शन गर्नसम्म भ्याएका छन्। उनीहरूले राष्ट्र बैंकका गभर्नर महाप्रसाद अधिकारीको राजीनामासमेत माग गरेका छन्।
अर्थमन्त्री जनार्दन शर्माले समेत यस विषयमा चासो दिइरहेका छन्। गत सोमबार उनले राष्ट्र बैंकका गभर्नर अधिकारीलाई टेलिफोन गरेर सेयरबजारमा देखिएको समस्या तत्काल समाधान गर्न आग्रह गरेका थिए। अर्थमन्त्रीको उक्त ‘निर्देशनात्मक’ आग्रहपछि आइतबार १०८ अंकले घटेको सेयरबजारमा सोमबार १६१.९४ अंकको उछाल आएको थियो।
तर, गभर्नर अधिकारीले तत्काल मौद्रिक नीति परिवर्तन गर्न नसकिने स्पष्ट पारेपछि नेप्से भोलिपल्ट नै (मंगलबार) नेप्से ४४ अंकले घट्न पुग्यो। बुधबार (आज) पनि घट्नेक्रमले निरन्तरता पाएको छ। आज नेप्से ६० अंकले घटेर २८७६.५९ विन्दुमा ओर्लिएको छ।
बजार घट्नु स्वाभाविक, अर्थमन्त्रीको हस्तक्षेप ‘अनावश्यक’
यता सेयरबजारका जानकारहरु भने अर्थमन्त्री शर्माले सेयरबजारको मामिलामा राष्ट्र बैंकमाथि अनावश्यक हस्तक्षेप गर्न खोजेको बताउँछन्। सेयरबजारलाई स्वतन्त्र रुपमा चल्न दिनुपर्ने उनीहरुको भनाइ छ।
त्यसो त अर्थमन्त्री शर्माले पदबहाली गरे लगत्तै पुँजीबजार घट्न नदिने अभिव्यक्ति दिएका थिए। अर्थमन्त्रीको उक्त अभिव्यक्ति र पछिल्लोपटक गभर्नरलाई टेलिफोन गरेर सेयरबजारको समस्या समाधान गर्न दिएको निर्देशन सेयरबजारको स्वतन्त्रतामाथिको हस्तक्षेप भएको भन्दै आलोचना हुँदै आएको छ।
सेयर विश्लेषक ज्योती दाहाल सेयर बजारको स्वतन्त्रतामा हस्तक्षेप गर्न नहुने बताउँछन्। ‘अर्थमन्त्रीले सुरुमै बजार घट्न दिन्न भन्नु नै गलत थियो। सेयरबजार कसैले बढाउने, कसैले घटाउने हुँदै होइन। यसलाई स्वतन्त्र रुपमा चल्न दिनुपर्छ,’ उनले भने।
अहिले सेयरबजार घट्नुमा मौद्रिक नीतिको कुनै दोष नभएको दाहाल बताउँछन्। उनका अनुसार सेयर बजार बढ्नु र घट्नु स्वाभाविक प्रक्रिया हो। राष्ट्र बैंकले मौद्रिक नीतिमार्फत् गरिएको कडाइलाई मात्रै सेयरबजार घट्नुको मुख्य कारण मान्न नहुने उनको भनाइ छ।
‘निश्चित विन्दुसम्म बढेपछि सेयरबजार घट्ने नै हो। लामो समय बढेर घटेको भए मात्र अस्वाभाविक मान्नुपर्छ,’ दाहाल भन्छन्, ‘अहिले पनि सेयर बजार घट्नुमा कुनै अस्वाभाविक कारण छैन। यो स्वाभाविक प्रक्रिया नै हो। मौद्रिक नीतिलाई कारण देखाउनु बहाना मात्रै हो।’
तथ्यांकमा पनि सेयर धितोमा ठूलो कर्जा लिनेको संख्या निकै कम देखिएको उनले बताए। त्यसैले कर्जाको सीमा घटाउँदैमा सेयरबजार प्रभावित हुने कुरा हल्ला मात्रै भएको उनको भनाइ छ।
सेयर विश्लेषक दाहालले सेयर बजार घट्नु लगानीकर्ताका लागि अवसर हुने बताए। ‘सेयर मूल्य घटेन भने कसरी किन्ने? सधैँ बढेको बढ्यै हुन्छ भन्ने नै हुँदैन,’ उनले भने, ‘बजार घटेको बेला लगानी गर्ने हो। यतिबेला सेयर किन्नेलाई अवसर छ।’
अर्का सेयर विश्लेषक विष्णु बस्याल पनि अहिले बजार घट्नु स्वाभाविक भएको बताउँछन्। पछिल्लो ट्रेण्ड हेर्दा बजार २७०० सम्म झर्नसक्ने उनको आकलन छ।
‘डेढ वर्षदेखि कुरेर बसेका लगानीकर्ताले प्रोफिट बुक गरेका कारण बजार घटेको हो। यसमा अन्य कुनै कारण छैन,’ उनले भने, ‘अहिले १५-२० प्रतिशतले बजार घट्दा नै अस्वाभाविक मान्नु ठीक होइन, ४०-५० प्रतिशतले बजार घट्यो भने बल्ल अस्वाभाविक मान्न सकिन्छ।’
अर्थमन्त्रीले सेयरबजार घट्न वा बढ्न नदिने भन्नु अर्थहीन भएको बस्याल बताउँछन्। ‘विश्वको कुनै पनि सरकारले सेयर बजार घटाउन वा बढाउन सक्दैन। अर्थमन्त्रीको काम अर्थतन्त्रलाई चलायमान बनाउने हो। सेयरबजारमा अस्वाभाविक गिरावट आए अर्थतन्त्रमा सुधार गरेर त्यसलाई रोक्न वातावरण बनाउने आश्वासन दिने मात्र हो, घट्न वा बढ्न दिन्न भन्ने उहाँको काम होइन,’ उनले भने।
त्यसो त ‘इन्साइडर ट्रेडिङ’ र ठूला लगानीकर्ताहरुका चलखेलका कारण पनि सेयरबजार घटेको चर्चा हुँदै आएको छ। यसमा असहमति जनाउँदै सेयर विश्लेषक बस्याल भन्छन्, ‘यो सेयरबजार नबुझ्नेहरुले चलाउने हल्ला हो। इन्साइडर ट्रेडिङ गरेर केही कम्पनीको सेयर मूल्य घटाउन वा बढाउन सक्छन्, तर पूरै बजारलाई घटाउन सम्भव हुँदैन। त्यस्तै ठूला लगानीकर्ता कसलाई भन्ने नै प्रस्ट छैन। उनीहरुले पनि केही कम्पनीको सेयर घटाउन वा बढाउन मात्र सक्छन्।’
लगानीकर्ता स्वयं सचेत बन्न जरुरी
जानकारहरुका अनुसार सेयर बजार घट्नु वा बढ्नुमा ठूलो कारण चाहिँदैन। सानो हल्लाकै भरमा पनि सेयरबजारमा ठूलो उथलपुथल हुने गर्दछ। त्यसैले सेयरमा गरिने लगानीलाई ‘जुवा’को संज्ञासमेत दिने गरिएको छ।
बजार बढ्दा लगानीकर्ताहरु नाफा बुक गर्न आफूसँग भएको सेयर बेच्न अघि सर्छन्। जब घट्न थाल्दछ, सेयर किन्नेका लागि अवसर हुने गर्दछ। तर, त्यसरी सेयर खरिद गर्दा लगानीकर्ता सचेत बन्नुपर्ने सेयर विश्लेषकहरुको सुझाव छ।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
-1751267101.jpg)
-1751273553.jpg)
-1749826086.png)
