कोरोना कहरमा दसैं

विचार

कोरोना कहरमा दसैं

डा डिला संग्रौला आइतबार, कात्तिक ९, २०७७ १५:२८

नेपालीहरुको प्रमुख चाड दसैं यसपालि कोरोनाको कहरभित्र मनाउनुपर्ने बाध्यता आइपरेको छ। कोभिड–१९ को संक्रमण दिन प्रतिदिन बढोत्तरी हुँदै समुदायस्तरमा भयवह रुपमा फैलिँदै गएको छ।

जनजीवन भयभित, कष्टकर र जटिल बन्दै गइरहेको छ। जनता रोग र भोक दुवैबाट आक्रान्त छन्। मानिसलाई एक स्थानबाट अर्को स्थान वा एक जिल्लाबाट अर्को जिल्ला आवतजावत गर्न पनि अप्ठ्यारो, असहज र जटिल परिस्थिति उत्पन्न भएको छ।

दसैं नेपालीहरुको खुसी, हर्ष, उल्लास, शुभेच्छा र शुभकामना आदानप्रदान गर्ने पर्व पनि हो। तर अहिलेको दसैंले खुसीभन्दा पनि एउटा पीडा र दुःखबोध गराइरहेको छ। एक लाखभन्दा बढी मानिसहरु संक्रमित भइसकेका छन् भने कतिले मृत्युवरण गरिसकेका छन्। कति अस्पतालको आइसोलेसनमा छटपटाइरहेका छन्। कति आफ्नै घरको आइसोलेसनमा बसेका छन्। थुप्रै सुत्केरी आमाहरुले उपचार नपाएर मृत्युवरण गरेका छन्। कतिले भोक थाम्नै नसकी आत्महत्या गर्न पुगेका छन्। कैयौँ आमाहरु दिन दहाडै आफ्ना कलिला बालिका वा छोरीको बलात्कार, हत्याहिंसा र चीत्कारले पिरोलिएका छन्। द्वण्द्व हिंसा पनि बढेकै छ।

यस्तो संकटको घडीमा सरकारले न त जनतालाई राहत दिन सक्यो न त सान्त्वना नै। कोरोनाको न्यूनीकरण, संक्रमितको उपचार र पुनःस्थापना गर्नमा सरकारको कुनै प्रभावकारी पहलकदमी नै देखिएन। पहिलो पटक करिब ५ महिनाको लकडाउनपछि पुनःलकडाउन र निषेधाज्ञा गर्नबाहेक खासै तयारीमा जुटेको देखिएन। लकडाउनको समयमा कोभिड अस्पतालको व्यवस्थापन, आवश्यक स्वास्थ्य सामग्री, अक्सिजन, सघन उपचार कक्ष, भेन्टिलेटरको संख्यामा वृद्धि र परीक्षणको दायरा पनि बढाउन सकेन। बरु उल्टै सरकार भ्रष्टाचार, महँगी, कालोबजारीमा लिप्त रह्यो। त्यसैले यसपालिको दसैं दशा, दुविधा र अप्ठ्यारो सँगसँगै आएको छ।

धार्मिक र सांस्कृतिक महत्त्व
दसैंको धार्मिक, सांस्कृतिक, सामाजिक र पारिवारिक महत्त्व पनि छ। यसलाई बडादसैं, दशहरा, विजया दशमी, नवरात्रि आयुध पूजा पनि भनिन्छ। नेपालीहरुले राष्ट्रिय चाडको रुपमा मनाउने दसैं, हिन्दू धर्मालम्बीहरुले आश्विन महिनाको शुक्ल प्रतिपदादेखि नवमीसम्म शक्तिको आराधना गरी दसौं दिन आफूभन्दा ठूला मान्यवरहरुको हातबाट टीका प्रसाद ग्रहण गरेर विशेष रुपमा पूर्णिमासम्म मनाइन्छ। प्रतिपदादेखि नवदुर्गासम्म मातृशक्ति, महाभगवती, महालक्ष्मी, महासरस्वतीको विशेष पूजाआजा र आराधना गरिन्छ।

विशेषगरी विजया दशमीको दिन भगवतीले दानवी शक्तिमाथि र रामले रावणमाथि विजय हासिल गरेको खुसीयालीमा नवदुर्गा भवानीको प्रसाद स्वरुप रातो टीका र जमरा लगाउने चलन छ। त्यसैले दसैंलाई असत्यमाथि सत्यको विजयको रुपमा पनि लिइन्छ। यसपालिको दसैंमा मठमन्दिर नगएर हामी सबैले घरमा बसेर नै शक्तिको पूजाअर्चना गर्दै कोरोनामाथि विजय प्राप्त गर्न सक्ने शक्ति आर्जन गर्न सक्नुपर्दछ।

दसैंको सांस्कृतिक पक्ष पनि छ। यसलाई बालीनाली भित्र्याउने पर्वको रुपमा पनि लिइन्छ। नेपाल एक कृषिप्रधान देश हो। जब कृषकले खेतमा सुनौलो फसल उमारेर अन्न रोपी घरमा ल्याउँदछन् तब उनको खुसी र उमंगको सीमा नै रहँदैन। त्यसैले कोभिड–१९ ले थला पारेको विभिन्न क्षेत्रमध्ये कृषिलाई मुख्य र भरपर्दो आयआर्जन गर्ने पेशाको रुपमा अपनाउने सामर्थ्य हामीले राख्नुपर्दछ।

किन सुरक्षित रहने?
दसैं सबै घरपरिवार एकै ठाउँमा भेला भएर रमाइलो साथ मनाउने पर्व पनि हो। तर कोरोनाको कहरले गर्दा सम्पूर्ण परिवार एकैसाथ जम्मा भएर मनाउने परिस्थिति पनि छैन। कोरोनाको संक्रमणबाट सुरक्षित रहने पहिलो उपाय भनेको सामाजिक र भौतिक दूरी कायम राख्ने, भेटघाट र जमघटबाट टाढै रहने, सुरक्षित र स्वस्थ जीवन अपनाएर आफू पनि बाचौं र अरुलाई पनि बचाऔं भन्ने कार्यमा लाग्नुपर्ने बाध्यात्मक परिस्थिति पनि छ।

दसैं भन्ने बित्तिकै इष्टमित्र, परिवारसँग भेटघाट, ठूलाबडाबाट टीका र आशिर्वाद ग्रहण पनि हो। तर महाव्याधिको कारण हाम्रा आमाबुबा, बाजेबज्यै बढी जोखिममा हुनुहुन्छ। उहाँहरुसँग टीका ग्रहण गरेर आशीर्वाद लिनु भनेको आफ्ना अग्रजको स्वास्थ्यमाथि खेलवाड गर्नु वा कोभिडको संक्रमण बढाउनु नै हो। त्यसैले यसपालिको दसैंमा शुभकामना आदानप्रदानको माध्यम, टेलिफोन संवाद, सामाजिक सञ्जाल मार्फत शुभेच्छा र साथीभाईसँग भर्चुअल माध्यम मार्फत शुभकामना साटासाट गर्ने अवसरको रुपमा लिनुपर्दछ।

सुरक्षित जीवनशैली:
आम जनताको आजको प्रमुख जिम्मेवारी वा दायित्व भनेको पहिला आफू सुरक्षित रहौँ, अनि गाउँ, समाज र परिवारलाई पनि सुरक्षित राखौँ भन्ने मनोभाव अंगाल्नु हो। दसैं हरेक साल आउँछ। हामी सुरक्षित रह्यौँ भने अर्को साल फेरि पारिवारिक रमाइलो साथ दसैं मनाउन सक्दछौँ। त्यसैले गाउँगाउँमा, टोलटोलमा अरुको घरघरमा अनावश्यक गएर हामी आफैँ कोरोनाको संक्रमण वृद्धि गर्ने कारण बन्नुहुँदैन।

यात्रा गर्नै परेमा सुरक्षित यात्रा गर्नुपर्दछ। जथाभावी जोखिम उठाउनुहुँदैन। खानपान, रहनसहन, आफ्नो दैनिकी जीवनशैलीलाई सुधार गर्दै शारीरिक व्यायाममा ध्यान दिन सक्यौं भने स्वस्थ र निरोगी बन्न सक्दछौँ। त्यसैले नकरात्मक सोच, विचारलाई तिलाञ्जली दिँदै समाजमा सकारात्मक सन्देश प्रभाव गर्न सक्यौँ भने पूरै समाज र राष्ट्रकै मनोबल उच्च बनाउन मद्दत गर्दछ।

देश, विदेश जहाँ रहेका भए पनि नेपाली समुदायमा सकारात्मक उर्जा पैदा गर्छ। त्यसैले कोरोनाको कहरभित्र दसैंलगायत अन्य चाडहरुले सबै नेपालीहरुमा सद्भाव, मित्रता र एकता, विपन्न, गरिब, असहायलाई सहयोग र कोरोनाले थला पारेको आर्थिक, सामाजिक, शैक्षिक, सांस्कृतिक र स्वास्थ्यको क्षेत्रलाई पुनरूत्थान गर्ने महान अभियानको सञ्जिवनी बुटी बन्न सक्नुपर्दछ दसैं। हरेक वर्ग, तह र तप्काका नेता, कार्यकर्ता, नागरिक समाजका अगुवाले कोरोनासँग जुध्न र सचेतना फैलाउन हौसला र प्रेरणा प्रदान गर्न सक्यौं भने अवश्य पनि दसैंले सकारात्मक सन्देश प्रवाह गर्न सक्छ।

कोरोनाको कहरभित्र यसपालि दसैं दशा, व्यथा, वेदना सँगसँगै केही सकारात्मक सन्देश बोकेर आएको छ। जसलाई हामी सबैले सावधानीपूर्वक पालना गर्न सक्यौँ भने यो हाम्रो लागि सुखद् पनि हुन सक्दछ। विजया दशमीको शुभकामना।