किन बन्दैछ समाजसेवा प्रचारमुखी ?

ब्लग

किन बन्दैछ समाजसेवा प्रचारमुखी ?सन्दर्भ : समाजसेवा दिवस

प्रेचन थपलिया मंगलबार, असोज ६, २०७७ १०:५६

मानिस आधुनिक विश्वमा प्रवेश गरे पनि मानवीयता अझै हराएको छैन। त्यही मानवीय भावनालाई कायम राख्न अहिले विभिन्न युवा क्लब, सामाजिक संघ संस्थाको माध्यमबाट आफूलाई सामाजिक कार्यतर्फ सक्रिय बनाईराखेका छन्। तिनै समाजसेवीको अनेक प्रयासबाट समाजमा थुप्रै उदाहरणीय विकास निर्माणका काम भइराखेका छन्। त्यसैले भनिन्छ समाजमा रहेर समाजको हितका लागि निस्वार्थ काम गर्नु नै समाजसेवा हो। जहाँ कुनै नाफा-घाटाको उद्देश्य नराखी व्यक्तिगत अथवा सामाजिक रूपमा समाज कल्याणको काम गरिन्छ।

नेपालजस्तो विकासाेन्मुख देशका लागि विकासको प्रमुख मेरूदण्ड नै समाजसेवा हो। सायद त्यसैले होला आज हामीबीच 'समाजसेवा' शब्द निकै लोकप्रिय बन्दै गएको छ।

समाजसेवा गर्ने चाहना सबैकाे हुन्छ। तर जो कोही भने सफल हुन सक्दैनन्। जसले निस्वार्थ भावले समाजको सेवा गर्छ त्यही व्यक्तिले सफलता पाएको हुन्छ। समाजसेवा गर्ने व्यक्तिमा व्यक्तिगत स्वार्थभन्दा पनि सकारात्मक सामाजिक स्वार्थ हुनु आवश्यक छ। शुद्ध सामाजिक कार्य र सेवाले हामी सबैमा आत्मसन्तुष्टि र आत्मसम्मान मिल्छ। हो यो एउटा स्वार्थ सबै असल सामाजिक अभियान्तासँग जोडिएको हु्न्छ। सामाजिक सेवा कुनै जिम्मेवार पद लिएर वा सघं संस्थासँग आबद्धमात्र नभई एक आम स्वतन्त्र नागरिक भएर निस्वार्थ रुपमा पनि गर्न सकिन्छ।

हृदयदेखि नै समाजसेवा गर्नेहरूले जनताको विश्वास र माया बटुलिरहेका छन्। तर समाजसेवाका नाममा व्यावसायिक उद्धेश्यमा लागिपरेका केही समाजसेवी भनाउँदाहरूका कारण समाजसेवाजस्तो पवित्र कार्य बदनाम हुँदै गएको छ। पछिल्लो समय सामाजिक अगुवाका रुपमा आफूलाई स्थापित गराउन तँछाडमँछाड गर्नेहरुको भीड निकै बढेको छ। के साँच्चै समाजसेवाका लागि समर्पित छ त त्यो भीड?

अहिले नेपाली समाजमा समाजसेवा साेख, फेसन र प्रचारप्रसारको कुरा हुँदै गएको छ, जहाँ कुनै त्याग र समर्पण रहेको हुँदैन। समाजसेवा अहिले सेवाभन्दा पनि आफ्ना स्वार्थ पूर्ति र व्यक्तिगत प्रतिष्ठा आर्जन गर्ने साधनका रूपमा मात्र प्रयोग भइराखेको छ। जसले गर्दा समाजमा विकृति, विसङ्गति र भद्दापन बढिराखेको देख्न पाईन्छ।

सेवाका नाममा भइरहेका यही विकृति सच्चा मनले सामाजिक क्षेत्रमा लाग्ने व्यक्तिका लागि तगारो बनेको छ। सेवाका नाममा आफ्ना स्वार्थ पुरा गर्नेहरुकै कारण साँच्चै सेवामा समर्पितहरुमा निराशा पैदा गर्नुका साथै मनबोल गिराउने काम भइरहेको देख्न सकिन्छ।

सेवाका नाममा २ कोसा केरा दिएर १० जनाभन्दा बढीले हात समातेर तस्बिर खिचेको पनि हामीले देखेका छौं। अस्पतालमा पुगेर आफ्नो परिचय लुकाउँदै बिरामीको उपचार खर्च बेहोर्ने, अस्पतालमा बेड, लत्ता कपडा तथा आवश्यक सहयोग गर्नेहरु पनि देखेका छौं। निस्वार्थ भावले सेवा गरेर परिचय खुलाउन नचाहनेहरु पनि यही समाजमा छन् भने २ कोसा केरा दिएर तस्बिर खिचाउँदै सामाजिक सञ्जालमा भाइरल हुने पनि यही समाजमा छन्।

समाजसेवाका नाममा प्रचार मात्र गर्ने र व्यापार गर्नेलाई कारबाही किन नगर्ने? अचेल समाजसेवा व्यवसायका रुपमा परिणत भएको प्रष्ट देखिँदै गएको छ। पैसावाल मानिस, मान, सम्मान, इज्जत र प्रतिष्ठाको भोका भएका छन्। नेपालमा अहिले सामाजिक काम गर्न भनि विभिन्न संस्थाहरूको लहरो लागेको छ। च्याउजस्तै उम्रिएका ती संस्था र व्यक्तिले समाजसेवाका नाममा गरिखाने राम्रै थलो बनाएको हामासामु छर्लङ्ग नै छ।

तर यसो भनिराख्दा हामीकहाँ त्याग, समर्पण, सेवाभाव र इमान्दारिपूर्णक चलेका सामाजिक संस्थाहरू छदैछैन भन्न खोजिएको भने होइन। तर त्यस्ता संस्थाको सङ्ख्या भने ज्यादै कम छ। समाजमा यस्ता पनि व्यक्ति छन् जो सेवाकै लागि समाजसेवा गर्छन्। उनीहरुले सेवामात्र गर्दैनन् सयौँलाई समाजसेवा गर्नकै लागि औपचारिक ज्ञान दिन्छन्। यस्ता पवित्र कार्यमा लाग्नेलाई हामीले हत्तोसाहित गर्ने काम गर्नु हुँदैन। उनीहरुको मनोबल गिर्न दिनुहुँदैन।

तर आजभोलि समाजसेवाका नाममा कलाकारिता गर्ने केही व्यक्तिहरूलाई समुदायका सदस्यहरुले नै नचिनेर सम्मान गर्दै आएको देख्न सकिन्छ। जसले गर्दा वास्तविक समाजसेवीहरु अन्यायमा परेको देख्न सकिन्छ।

कतै कतै आफै‌ंले समाजसेवी अर्थात् सामाजिक अभियन्ता पनि लेखेकाे देखेका छौं होला। समाजसेवा भनेको समाजका लागि गरिने निस्वार्थ कार्य हो र सच्चा समाजसेवी कहिले प्रचारप्रसारका भोका हुँदैनन् । तर अहिले समाजसेवालाई यस्तो सस्तो विषय बनाईयो कि यसलाई एउटा मलिलो पेसाको रूपमा धरैले ग्रहण गरेका छन्।

समाजसेवा गर्न ठूलो योगदान, धैर्यता र लगनशीलता चाहिन्छ। समाजसेवा त्यो हो जुन आफूले सहृदय र इमानदारीपूर्वक गर्न सकिन्छ। समाजसेवा व्यक्तिगत स्वार्थभन्दा धेरै माथिको कुरा हो। त्यसैले समाजसेवी बन्न ठूलाे त्याग र अर्पण गर्नुपर्छ। जसले व्यवस्थित ढंगबाट निस्वार्थ भावनाले आफूलाई समाजप्रति त्याग र अर्पण गर्छ त्यो व्यक्तिमात्र असल समाजसेवी बन्न सक्छ। त्यसैले आजको समयमा वास्तविक र विशुद्ध समाजसेवीलाई सम्मान र प्रोत्साहन गर्न सिक्नुपर्छ। समाजसेवी आफूले हैन अरुद्वारा पुकारिनु पर्छ र सम्बोधन हुनुपर्छ।