प्रतीकात्मक तस्बिर
काठमाडौं- विश्व स्वास्थ्य संगठन (डब्लुएचओ)का अनुसार संसारको कुनै न कुनै ठाउँमा हरेक ४० सेकेन्डको फरकमा आत्महत्या भइरहेको हुन्छ। यति संवेदनशील विषयमा पनि पर्याप्त छलफल हुन नसकेको भन्दै सरोकारवाला राष्ट्रिय तथा अन्तर्राष्ट्रिय निकायले चिन्ता व्यक्त गरिरहन्छन्।
डब्लुएचओका अनुसार सडक दुर्घटनापछि सबैभन्दा बढी १५ देखि २९ वर्ष उमेरका मान्छेको मृत्युको कारण नै आत्महत्या छ। डब्लुएचओले नै एउटा जटिल विषयको रुपमा लिएको आत्महत्याबाट नेपाल पनि अछुतो छैन। नेपाल प्रहरीको तथ्यांक अनुसार आर्थिक वर्ष २०७६/७७ मा देशभर ६ हजार २ सय ७९ जनाले आत्महत्या गरेका थिए।
तर पछिल्लो समय नेपालमा आत्महत्या दर बढेको स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालय र प्रहरीको तथ्यांकले देखाएको छ। कोरोना महामारी सुरु भएपछि आत्महत्या दर २० प्रतिशतले वृद्धि भएको मन्त्रालयका प्रमुख विशेषज्ञ डा रोशन पोखरेलले बताए। हाल दैनिक २० जनाले आत्महत्या गर्ने गरेको तथ्यांक प्राप्त भएको उनको भनाइ छ।
मानसिक रोग विशेषज्ञ समेत रहेका डा पोखरेलका अनुसार ८५ प्रतिशतमा आत्महत्याको मुख्य कारण मानसिक रोग पाइएको छ। '२५ देखि ४० वर्ष उमेर समूहका मानिसले बढी आत्महत्या गर्ने गरेको पाइएको छ। त्यसमा पनि महिलाको संख्या बढी छ,' उनले भने।
८० प्रतिशतलाई उपचारमार्फत् आत्महत्या गर्नबाट रोक्न सकिने भन्दै डा पोखरेलले समयमै पहिचान गर्न सके आत्महत्याको दरलाई नै न्यूनीकरण गर्न सकिने बताए।
आत्महत्याको योजना बनाउने, मर्ने तरिकाबारे सोच्ने, धेरै नबोल्ने, घुलमिल नहुने, नकारात्मक कुराहरु सोच्ने र बोल्ने, उपचार गर्न नचाहने यसका लक्षणहरु हुन्।
प्रहरीका अनुसार विभिन्न तरिका अपनाएर आत्महत्या गर्ने गरेको देखिन्छ। यस आर्थिक वर्षमा सबैभन्दा बढी झुन्डिएर ४ हजार ३ सय २७ जनाले आत्महत्या गरेका थिए। त्यसैगरी विष सेवन गरेर १ हजार ३ सय ३६ जनाले आत्महत्या गरेका थिए।
हरेक वर्ष आत्महत्या दिवस मनाइरहँदा आत्महत्या गर्नेको संख्या घट्ने भन्दा पनि उकालो लागिरहेको छ। आर्थिक वर्ष २०७३/७४ मा ५ हजार १ सय २४ जनाले आत्महत्या गरेका थिए। आर्थिक वर्ष २०७४/७५ मा आत्महत्याको ग्राफ झनै उकालो चढ्यो। यस आर्थिक वर्ष ५ हजार ३ सय १७ जनाले आत्महत्या गरेका थिए।
आर्थिक वर्ष २०७५//७६ मा ५ हजार ७ सय ८७ जनाले आत्महत्या गरेकोमा आर्थिक वर्ष २०७६/७७ मा यो संख्या बढेर ६ हजार २ सय ७९ पुगेका थियो। एक आर्थिक वर्षमै झन्डै ५ सयका दरले आत्महत्या गर्नेको संख्या बढेको पाइएको छ।
चालु आर्थिक वर्षमा यो संख्यामा पनि वृद्धि हुने लक्षण देखिएको छ। २०७६/७७ को तत्थ्यांक अनुसार हरेक महिना ५२३ जनाले आत्महत्या गर्ने गरेको देखिन्छ। तर नेपाल प्रहरी उपलब्ध गराएको चालु आर्थिक वर्षको साउन महिनाको डाटामा मात्रै ७०९ जनाले आत्महत्या गरेका छन्।
यसरी हरेक वर्ष आत्महत्याको ग्राफ उकालो लाग्दो अवस्था छ। नेपाल प्रहरीका केन्द्रीय प्रवक्ता तथा एसएसपी कुवेर कडायत भने लकडाउन अघिसम्म प्रहरीले आत्महत्यासम्बन्धी जनचेतनामूलक काम गरिरहेको र त्यसले पनि आत्महत्या न्यूनीकरणमा मुख्य भूमिका निभाएको बताउँछन्। कोरोना भाइरसका कारण अहिले यो अभियान भने रोकिएको छ।
यता बिहीबार विश्व आत्महत्या रोकथाम दिवसका अवसरमा आज राजधानीमा मनोविज्ञान सम्प्रदाय नेपाल र साइडडेक्स फाउन्डेसनले आयोजना गरेको ‘आत्महत्या न्यूनीकरणमा मिडियाको भूमिका’ कार्यक्रममा आत्महत्याको चर्चापरिचर्चा भएको थियो।
उक्त कार्यक्रममा मनोविज्ञानमा विद्यावारिधि गरेका विजय ज्ञवालीले आत्महत्याबारे खुलेर कुरा नगर्दा र आत्महत्याको सोच, व्यवहार र प्रयासलाई गम्भीरतापूर्वक नलिँदा घटनामा वृद्धि भएको बताएका थिए। महत्वकांक्षा पूरा नहुने, गरिबी, अशिक्षा, आगेव, डिप्रेसन, एक्लोपन, प्रेममा असफलता जस्ता कारण नै आत्महत्या बढ्ने गरेको प्रहरीको निष्कर्ष छ।
विश्व स्वास्थ्य संगठनका अनुसार आत्महत्याको ९० प्रतिशत कारण मानसिक स्वास्थ्य समस्या हो। आत्महत्या एकजना व्यक्तिले गरे पनि त्यसको असर कम्तीमा पनि १३५ जना मानिसम्म पुग्ने विभिन्न अध्ययनले देखाएको छ। एकजनाले आत्महत्या गरे पनि त्यसको असर उनका छोराछोरी, आमाबाबुु, पतिपत्नी, दाजुभाई वा नजिकको मित्र सहपाठीहरु गरी करिब १३५ जना मानिसको यसको प्रत्यक्ष असरमा पर्ने गर्छन्।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
-1749200817.png)
