सन् १९७१ मा नान्सी गुरी डन्कनले दक्षिण-पूर्वी एसियामा रहेर पत्रकारिता गरिन्। ‘म अमेरिकी नागरिक भए पनि त्यो बेला भियतनाममा रहेर युद्धको कभर गरिरहेको थिएँ’, उनले भनिन्, ‘त्यो वर्षको ग्रीष्म ऋतुको समयमा एक अमेरिकी साथी भेट्न म भारतको चेन्नई पुगेकी थिएँ। त्यही क्रममा घुम्दा घुम्दै हामी कोलकाताकाे स्यालभेसन आर्मी गेस्टहाउसमा आइपुग्यौं।’
सुत्ने कोठा तयार भइरहेकाले उनीहरूलाई ब्रेकफास्ट एरियामा केही बेर पर्खन भनियो। त्यसको केही मिनेटपछि फ्रँस्वा ल दियाकोर्न आफ्नो अर्को फ्रान्सेली साथीसँग उनीहरू बसिरहेको कुर्चीमा आएर बसे। ‘हामी त्योबेला वार फोटोग्राफरको रूपमा आफ्नो करिअर अघि बढाउनेबारे सोचिरहेका थियौं,’ फ्रँस्वाले भने, ‘भारत-पाकिस्तानको बोर्डरमा चर्किरहेको झगडाको कभरेज गर्न हामी त्यहाँ पुगेका थियौं।’
त्यो साँझ नान्सी र फ्रँस्वाले आफ्नो करिअर र भविष्यको योजनाको बारेमा कुराकानी गरे। ‘त्यो रात म धेरै थाकेकी थिएँ’ नान्सीले भनिन्, ‘फ्रँस्वासँग कुरा गर्दै गएपछि ऊ मसँग रहनुपर्ने, मेरो प्रकृतिको मान्छे रहेछजस्तो लाग्यो, तर ऊ र उसको साथी त्यसैको भोलिपल्टै बोर्डरतर्फ जाँदै थिए। मलाई नरमाइलो लागिरहेको थियो। मसँगै गएका साथीले उसको फोन नम्बर र ठेगाना माग्न सुझाए। तर दीर्घकालीन रूपमा सम्पर्क गर्न त्यही ठेगाना र फोनमात्र पर्याप्त थिएन।’
फ्रँस्वाले नान्सीलाई मन पराउँथे। ‘म एक फ्रान्सेली र नान्सी अमेरिकी नागरिक भएकाले यो असम्भवजस्तै थियो त्यसबेला। थाहा थिएन यो सम्बन्ध कहाँसम्म पुग्छ भन्ने’ फ्रँस्वा सम्झन्छन्।
फ्रँस्वा भोलिपल्ट सीमातर्फ लागे। सीमामा पुगेपछि त्यहाँ उनीहरूलाई खतरा भएको र उनीहरूको मिसन पनि डरलाग्दो भएकाले दुवै जनालाई फेरि कोलकाताको गेस्टहाउसमा फर्कन दबाब दिइयो।
‘एकदिन फेरि मलाई मेरी एक साथीले फ्रँस्वासँग भेट भएको कुरा सुनाइन्। त्यसपछि हामी फेरि भेटिने भयौं भनेर रोमाञ्चित भएँ। त्यही दिन एकैछिन भए पनि हामीले गेस्टहाउसमा भेट्याैं’ नान्सीले पुराना कुराहरू एक–एक गर्दै सुनाइन्।
आफ्नी साथीलाई काठमाडौं लाने भनेर पहिले नै भनिसकेकाले उनले फ्रँस्वालाई फेरि भेट्नका लागि अझै केही हप्ता कुर्नुपर्ने भयो। तर त्यो केही हप्ता भने फ्रान्कोसका लागि धेरै नै टाढाको समयजस्तो लाग्न लागिसकेको थियो।
‘मलाई त्यति थाहा छैन किन, तर कोलकातामा बस्नका लागि अब हामीसँग पैसा पनि सकिइसकेको थियो’ फ्रँस्वाले भने, ‘मलाई जसरी भए पनि फेरि नान्सीसँग भेट्नु थियो। त्यसैले हामी कोलकाताबाट लिफ्ट मागेरै सिधै नेपालका लागि हान्नियौं। नान्सीलाई फेला पार्नका लागि विभिन्न होटलहरू चहार्नुपर्यो। तर कतै फेला परिनन्।’
त्यसपछि एकदिन काठमाडौंको कुनै डाँडामा रहेको एक मन्दिर जानका लागि फ्रँस्वा हिँडिरहेका थिए।
‘त्यहीक्रममा हामीलाई उसले बाइकमा देखेको थियो। ऊ हामीभन्दा माथि पुगिसकेको थियो। हामी तल थियौं। हामीलाई फेला पार्नैकै लागि ऊ हामी भएतिर आयो,’ नान्सीले सम्झिइन्, ‘त्यो बेला हामीले थाहा पाइसकेका थियौं हामीबीचको सम्बन्ध।’
पत्रकारिताका लागि नान्सी सिंगापुर जानुअघि उनीहरूले एसियाका थुप्रै ठाउँ घुमेका थिए। त्यसपछि फ्रँस्वा पनि फ्रान्स फर्किए। उनीहरू छुट्टिनुअघि दुवैले एउटा अविस्मरणीय क्षणको अनुभव गर्न पाए- एकैसाथ दलाई लामाको अन्तर्वार्ता।
सन् १९८१ मा दलाई लामाको अन्तर्वार्ता लिँदै नान्सी । यो तस्बिर उनकै पति फ्रँस्वाले खिचेका हुन्।
सन् १९७२ को वसन्त ऋतुको समयमा नान्सी फ्रँस्वालाई भेट्नैका लागि भनेर पेरिस पुगेकी थिइन्। पछि अमेरिकामा दुवैले धेरै समय गुजारेपछि दुवैले आफ्नो स्थायी घर फ्रान्समा नै बसाउने निर्णय गरे। ‘हामी अहिले बसिरहेको स्थानमा ४ वर्षअघि आएका हौं। यसभन्दा अघि ४० वर्षभन्दा धेरै समय हामीले पेरिसमा बितायौं’ नान्सीले भनिन्।
नान्सीले आफ्नो कामको सिलसिलामा र फ्रँस्वाले पनि फोटोग्राफरमा करिअर बनाउने उद्देश्य लिएर आफ्नो जीवनको धेरै समय सँगै बिताएका थिए।
‘सन् १९८१ मा फेरि दलाई लामाको अन्तर्वार्ता लिने व्यवस्था मिलाएका थियौं। त्यसका लागि हामी फेरि त्यही गेस्ट हाउसमा बस्यौं’ नान्सीले भनिन्, ‘हामीले सँगै रहेर धेरै नै साहसिक कामहरू गरेका छौं।’
नान्सी उनको श्रीमानको हँसाउने कलाको सँधै प्रशंसा गर्छिन्। ‘जब उनले मेरा लागि कोलकाता छाड्ने निर्णय गरे र मलाई भेट्नका लागि काठमाडौं आए, त्यसपछि मलाई अब मेरो जीवन उनीसँगै बिताउँछु भन्ने लागिसकेको थियो। यस्तो जीवनसाथी पाउनुमा म आफैंले आफैंलाई भाग्यमानी ठानिरहेको छु।’
उनले सँधै नै फ्रँस्वाको कामलाई सहयोग गर्दै आइरहेकी छन्। ‘हामीले यात्रा गर्दा नान्सीले सधैं एउटा न एउटा चाखलाग्दा कुरा देखाइरहन्थिन्’ फ्रँस्वाले सम्झिए, ‘उनी जुनसुकै विषयमा पनि सधैं सकारात्मक हुन सक्छिन्। उनी सधैं हौसला प्रदान गर्छिन्।’
‘हामी कहिले पैसाका पछि दौडिएनौं। तर साहसिक कार्यमा भने सधैं सरिक हुन्थ्यौं’ नान्सीले भनिन्, ‘म धेरै नै भाग्यमानी रहेछुजस्तो लाग्छ, किनकी मलाई भेट्नकै लागि उनी काठमाडौंसँम्म आएका थिए।’
(नान्सी गुरी डन्कन अमेरिकी पत्रकार हुन् भने फ्रँस्वा ल दियाकोर्न फ्रेन्च फोटोग्राफर हुन्। द गार्जियनको यो सामग्री भावानुवाद गरिएको हो।)
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
