काठमाडौं- सरकारले आगामी आर्थिक वर्षका लागि कृषि मन्त्रालयलाई कुल ५१ अर्ब ८८ करोड ९५ लाख रुपैयाँको बजेट सिलिङ तोकेको छ। मन्त्रालयले चालु वर्षका लागि ५२ अर्ब ४६ करोड रुपैयाँ सिलिङ तोकेको थियो भने पछि बढाएर ५८ अर्ब ९८ करोड रुपैयाँ बजेट छुट्याएको थियो।
चालु वर्षको कुल बजेटमध्येबाट ३० अर्ब रासायनिक मललाई छुटयाइएको थियो। आगामी वर्षमा पनि ३० अर्ब मललाई छुट्याउनुपर्ने प्रवक्ता सिवाकोटी सवनम बताउँछिन्। जसका लागि मन्त्रालयमा छलफल भइरहेको उनले बताइन्।
‘सायनिक मलका लागि आगामी वर्षलाई पनि चालु वर्षको जति नै माग गरेका छौँ। ३० अर्ब रुपैयाँले ६ लाख मेट्रिक टन मल ल्याउन सक्ने देखिन्छ। प्रपोज पनि त्यसरी नै गरिएको छ। २९ अर्ब ४७ करोड मा ६ लाख मेट्रिक टन मल ल्याउन सकिन्छ। त्यसैले मलका लागि ३० अर्ब रुपैयाँ बजेट छुट्याउन आवश्यक रहेकाले त्यसबारे छलफल गरिरहेका छौँ,’ उनले भनिन्।
यस्तै बजेटमा यो वर्ष के कार्यक्रम नयाँ थपिने, कुन कार्यक्रमलाई निरन्तरता दिइरहने भन्नेबारे आफू जानकार नभएको बताइन्। ‘बजेटबारे योजना शाखामा छलफल भइरहेको छ। कार्यक्रम केके थपियो, केलाई निरन्तरता दिने यसबारे मलाई जानकारी छैन,’ उनले भनिन्।
चालु आर्थिक वर्षमा रासायनिक मललाई सरकारले ३० अर्ब रुपैयाँ बजेट छुट्याएको थियो। जसमध्ये १६ अर्ब रुपैयाँ बराबरको रकम रासायनिक मल आयातमा खर्च भइसकेको कृषि मन्त्रालयका प्रवक्ता सिवाकोटीले जानकारी दिइन्।
सोहीबाट ५२ करोड रुपैयाँ उखु किसानलाई अनुदान वापतको रकम भुक्तानी दिइएको उनले बताइन्। ‘आर्थिक अभावका कारण अर्थ मन्त्रालयले दिन नसकेपछि कृषि मन्त्रालयबाटै विभिन्न स्रोतबाट कटौती गरेर भुक्तानी गर्नु भन्यो। अरुमा थिएन, मलको रकमबाट उखुको रकम भुक्तानी गरेका हौँ,’ उनले भनिन्।
अर्थ मन्त्रालयले १६ अर्ब रुपैयाँ रासायनिक मल आयातका लागि निकासा गरेको छ। चालु आवको ६ लाख मेट्रिक टन लक्ष्य हो जसमध्ये ३ लाख बढी आयात भइसकेको छ। अब २ लाख बढी आयात हुन बाँकी छ।
गत वर्षको तुलनामा विश्व बजारमा रासायनिक मलको मूल्य घटेकाले यो वर्ष पनि मलका लागि ३० अर्ब रुपैयाँ भए ६ लाख मेट्रिक टन ल्याउन सकिने उनको दाबी छ।
अहिले विश्व बजारबाट आयात गर्दा नेपालसम्म आइपुग्न युरिया ४७० अमेरिकी डलर प्रतिमेट्रिक टन, डीएपी ७५० र पोटास ४६० अमेरिकी डलर प्रतिमेट्रिक टन लागत लाग्ने उनले बताइन्। गत वर्ष २०७९/०८० मा मलको मूल्य विश्व बजारमा महँगो भएकाले मल आयातमा करिब ३८ अर्ब खर्च भएको उनले बताइन्।
कति छ मौज्दात मल?
चालु आर्थिक वर्षमा सरकारले ६ लाख मेट्रिक टन रासायनिक मल ल्याउने लक्ष्य राखेको थियो। जसमध्ये चैत १५ गतेसम्म कुल ३ लाख ११ हजार २७७.५८ मेट्रिक टन मल आयात भइसकेको कृषि मन्त्रालयले जनाएको छ। जसमध्ये २ लाख २ हजार २४८.१९ मेट्रिक टन युरिया, ९७ हजार ८६५.८० मेट्रिक टन डीएपी र ११ हजार १६३.५९ मेट्रिक टन पोटास आयात भएको छ।
गत वर्ष २०७९/०८० को सोही अवधिमा कुल २ लाख ८३ हजार ११४.६० मेट्रिक टन मल आयात भएको थियो। जसमध्ये १ लाख ६७ हजार ९१.८५ मेट्रिक टन युरिया, १ लाख ६ हजार ८६०.७५ मेट्रिक टन डीएपी आयात भएको थियो भने ९ हजार १६२ मेट्रिक टन पोटास आयात भएको थियो।
चालु वर्षको कुल आयातमध्ये चैत १५ गतेसम्म ९८ हजार ९९३.४० मेट्रिक टन मौज्दात रहेको मन्त्रालयको तथ्यांकमा उल्लेख छ। जसमध्ये ७६ हजार ५७८.७० मेट्रिक टन युरिया, १८ हजार ७७२.४० मेट्रिक टन डीएपी र ३ हजार ६४२.३० मेट्रिक टन पोटास मौज्दात रहेको मन्त्रालयको तथ्यांकमा उल्लेख छ।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।