प्रतीकात्मक तस्बिर काठमाडौं– काठमाडाैं उपत्यकामा बन्ने ४ नयाँ नगर (स्मार्ट सिटी)मध्ये ३ वटाको मात्रै विस्तृत आयोजना प्रतिवेदन (डिपिआर) भौतिक विकास समितिबाट स्वीकृत भएको छ। इशान, उत्तर सहर, र आग्नेय गरी ३ वटा सहरको डिपिआरमात्र समितिबाट स्वीकृत भएको हो।
ललितपुर जिल्लामा बन्ने नैऋत्य सहरको भने डिपिआर स्वीकृत हुन नसेकेको काठमाडौं उपत्यका विकास प्राधिकरणले जनाएको छ।
समितिबाट स्वीकृत भएका ३ वटा सहरको डिपिआर मन्त्रीपरिषद्मा पेश भइसकेको प्राधिकरणले जनाएको छ। ललितपुरमा बन्ने सहरसँग ललितपुर महानगरपलिका सन्तुष्ट नहुँदा डिपिआर स्वीकृत हुन नसकेको हाे। ‘समितिबाट स्वीकृत भएका ३ वटा सहरको डिपिआरमात्रै हामीले मन्त्रीपरिषद्मा पेश गरेका छौँ। ललितपुरस्थित बन्ने नैऋत्य सहरको कामपछि नै गर्ने भनेर त्यसलाई छाडेर हामीले ३ वटा सहरको डिपिआर मन्त्रीपरिषद्मा पेश गरेका छौँ,’ प्राधिकरणका इन्जिनियर रञ्जित शाहले नेपाल लाइभसँग भने।
अहिले ३ वटा सहरको डिपिआर मन्त्रीपरिषद्मा छलफलमा रहेको प्राधिकरणले जनाएको छ। मन्त्रीपरिषद्बाट स्वीकृत हुनासाथ सहर निमार्णको काम सुरु हुने प्राधिकरणका प्रवक्ता घनश्याम पौडेलले बताए। ‘सहर निमार्णको काम यहि मितिदेखि सुरु हुन्छ भनेर भन्न सकिने अवस्था छैन। तर, मन्त्रीपरिषद्बाट स्वीकृत हुनासाथ काम सुरु हुन्छ,’ प्रवक्ता पौडेलले भने।
यी क्षेत्रमा बन्दैछन् ४ ‘स्मार्ट सिटी’
इशान: उपत्यकामा तयार गर्न लागिएको सबैभन्दा ठूलो नयाँ सहर (स्मार्ट सिटी)को नामाकरण इशान गरिएको छ। काठमाडौंको उत्तरपूर्वदेखि भक्तपुरसम्म फैलने यो सहर १ लाख रोपनी क्षेत्रफलमा रहने छ।
नगरकोट जाने सडक, तेलकोट, गोठाटार, जोरपाटी, मूलपानी हुँदै मनोहरा पुलसम्म यो सहर रहनेछ। उत्तरमा साँखु र साँखु जाने मूलसडकतिर फैलने छ।
उत्तर सहर: काठमाडौं उपत्यकामा तयार गर्न लागिएको अर्को नयाँ सहरको नाम उत्तर सहर राखिएको छ। काठमाडौंको उत्तरी भेगतिर फैलने हुँदा यसको नाम नै उत्तर सहर राखिएको प्राधिकरणले जनाएको छ।
यो सहर १० हजार रोपनीमा फैलनेछ। सामाखुसीदेखि टोखा हुँदै बाइपाससम्म यसको पूर्वी सिमाना तोकिएको छ। पश्चिममा काभ्रेस्थली र उत्तरमा मालुङ हुँदै पुनः काभ्रेस्थलीसम्म जोडिनेछ। महादेव खोला आसपासका क्षेत्रहरुमा यो सहर फैलिएको छ।
आग्नेय: भक्तपुर जिल्लामा निमार्ण गर्न लागिएको नयाँ सहरको नामाकरण आग्नेय गरिएको छ। १० हजार रोपनी जग्गामा फैलने यो सहर भक्तपुरको सूर्यविनायक नगरपालिका, खहरे खोला, बालकोट, बिरुवा, पानीट्यांकी अमरनगर थिमी हुँदै अरनिको राजमार्गसम्म फैलनेछ।
दक्षिणतर्फ रानीकोट, सिलामखाल, फेदी, पात्लेटार, बिरुवाहुँदै खहरेसम्म यो सहरको सीमा तोकिएको छ।
नैऋत्य: ललितपुर जिल्लामा तयार गरिने नयाँ सहरको नाम नैऋत्य राखिएको छ। यो सहर पनि १० हजार रोपनीमा फैलिएको छ।
ललितपुरको खोकना, बुङमति, सैँबुहुँदै यो सहर चोभारसम्म फैलने छ।
५ खर्ब लागत लाग्ने प्रारम्भिक अनुमान
स्मार्ट सिटी निमार्णका लागि करिब ५ खर्ब लागत लाग्ने प्रारम्भिक अनुमान गरिएको छ। सबैभन्दा ठूलो क्षेत्रफलमा फैलिएको इशान सहर निमार्णका लागि करिब ४ खर्ब लागत लाग्ने अनुमान गरिएको छ। र अन्य ३ वटा सहरका लागि १ खर्ब लाग्ने अनुमान छ।
लागत निजी र सरकारी क्षेत्रबाट बराबर हुन आउने उल्लेख गरिएको छ। उपत्यकाको १ लाख ३० हजार रोपनी जग्गामा फैलिने ४ सहर ५ वर्षभित्र तयार गरिसक्ने सरकारको लक्ष्य छ।
स्मार्ट सिटीमा यस्ता छन् पूर्वाधार
सरकारले सहरीकरणलाई व्यवस्थित गर्न अघि सारेको स्मार्ट सिटी योजनाले अव्यवस्थित सहरीकरणलाई न्यूनीकरण गर्ने विश्वास लिइएको छ। नयाँ सहरभित्र जथाभावी जग्गा किनबेच गर्न पाँइदैन। ती सहरको जग्गा कित्ताकाटमा कारोबार हुने मापदण्ड तय गरिएको छ। न्यूनतम ८ आनाको कित्ताकाट गरी किनबेच गर्न सकिने उल्लेख गरिएको छ।
यी सहरमा स्वच्छ वातावरणका लागि प्रशस्त खुल्ला क्षेत्र, हरियाली क्षेत्र, पार्क तथा पोखरी रहनेछन्। यी सहरमा आधारभूत सहरी पूर्वाधार पुर्याउने हिसाबले खानेपानी, बिजुली, शिक्षा, स्वास्थ्य, ढलनिकास तथा फोहोर मैला व्यवस्थापनलाई विशेष प्राथमिकतामा राखिएको छ।
यी सहरमा ब्रिज, ड्यामलगायत पूर्वाधार रहनेछन्। सकेसम्म एउटा सहरमा एउटा तलाउसमेत निमार्ण गर्ने योजना सरकारले अघि सारेको छ। सहरभित्र आवासीय, औद्योगीक तथा व्यवसायीक क्षेत्र तोकिने र सोही अनुसार सुरक्षित तथा व्यवस्थित बसोबास क्षेत्र छुट्याइने प्राधिकरणले जनाएको छ।
नयाँ सहरका लागि छुट्याइएका क्षेत्रमा बाढी, पहिरो, डुवानलगायत सम्भावित जोखिममाथि पूर्व सतर्कता अपनाई सम्भावित जोखिमयुक्त स्थानमा आवास नराख्ने बताइएको छ।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।