काठमाडौं- गैर आवासीय नेपाली संघ (एनआरएनए)को नवौं विश्व सम्मेलन चलिरहेको काठमाडौंको होटल हयात परिसर रमिता स्थल बनेको छ।

विश्वभरबाट आएका एनआरएनए प्रतिनिधिहरुले भरिएको बौद्धस्थित हयात होटलमा पछिल्लो ३ दिनयता अनेक उपद्रो देख्न पाइएको छ। दलको राजीनितिबाट टाढा रहेको संस्था भनि अर्थ्याइए पनि संघ राजनीतिमा चुर्लुम्म डुबेको छ। मतदान स्थलमा भेटिएका प्रतिनिधिहरु अब निर्वाचनको मतपत्रमा संघका उम्मेदवारको स्थानमा सत्तारुढ नेकपा र प्रमुख प्रतिपक्ष नेपाली कांग्रेसको चुनाव चिन्ह राख्न मात्रै बाँकी रहेको बताउँछन्। ८० देशका २ हजार ५ सय ५६ प्रतिनिधिमध्ये अधिकांश दल निकटबाट छानिएर आएका छन्।

बुधबार सकिने निर्वाचन कार्यतालिका उम्मेदवारमा राजनीतिक दल र तिनका विचार हाबी हुँदा एक दिन घर्किएको छ। प्रविधिले साथ नदिएको बताइए पनि एक दिन पर सार्नुमा भित्री अन्तर्य अर्कै रहेको एक समूहको आरोप छ। बुधबार ५ बजेदेखि सुरु गर्ने मतदान कार्यतालिका फर्जी प्रतिनिधिको विवादले तीन घन्टा पछि धकेलिएको थियो। तर, घन्टौं लाममा बसे पनि मतदाताहरु मतदान गर्न भने वन्चित हुनुपरेको थियो।

बुधबार बेलुका मतदानका लागि सुरक्षा जाँच गरी पेटिकासम्म पुगेका एक सय बढी प्रतिनिधिलाई मतदानस्थलमा प्रवेश गराएर पनि फिर्ता गरियो। 'सीप, प्रविधि, शिक्षा र अनुशासन सिकेर आएका'हरुबाट प्राप्त ज्ञानको सदुपयोग भएकाे देखिएन। विद्युतीय मतदान गराउन पूर्व तयारी नगरेको वर्तमान कार्यसमिति ‘निकम्मा’ कार्यसमितिका रुपमा दर्ज भएको प्रतिनिधिहरुकै आवाजमै सुनियो। प्रविधि सिकेका एनआरएनएलाई प्रविधिले नै धोका दिएपछि नेतृत्व चुन्न अन्ततः कागजी मतदानकै सहारा लिनुपरेको छ।

पाँचतारे होटलमा संघका प्रतिनिधिहरुले गरेको नाराबाजी र धकेला-धकेल सुरक्षाकर्मीको संख्या बढाउनु परेको थियो। कतिपय प्रतिनिधिले ‘एनआरएनए भंग गर्न’ माग गर्दै नाराबाजी गरे। 'ढिलासुस्ती मुर्दावाद', 'विधान मिच्न पाइँदैन' जस्ता नाराले होटल परिसर तरगिंत भएको थियो।

नेपालीमा प्रचलित एक उखान छ- 'रात रहे अग्राख पलाउँछ' र यसपटकको एनआरएनको सम्मेलनमा भयो पनि त्यस्तै। बुधबार निर्वाचन हुन नसकेपछि उम्मेदवारी फिर्ताका लागि रकमको मोलमोलाई खुल्लमखुला भइरहेको स्पष्टरुपमा देख्न पाइयो। केही प्रत्यासीले उम्मेदवारी फिर्ता लिएर आर्थिकको जोहो राम्रै गरेको चर्चा मतदान केन्द्रमा छ्यापछ्यापती सुन्न पाइयो।

पदाधिकारीमा उम्मेदवारी दिएका एक व्यक्तिका बारेमा प्रतिनिधिले भने, ‘प्रतिस्पर्धीसँग २२ लाख रुपैयाँ मागे। उनले १५ लाख रुपैयाँ दिन राजी भएका थिए।’

अर्को रोचक पक्ष पनि एनआरएनए विश्व सम्मेलनमा देख्न पाइयो। त्यो हो विधानविपरीत मतदान। विधानतः २ वर्ष बढी समय कार्यरत रहेपछि सम्बन्धित देशको संघले सदस्यता दिएको हुन्छ। प्रतिनिधि छानिएको र मतदाता सूचीमा नाम हुने गैरआवासीय सदस्यताको कार्ड हुनैपर्छ। तर, गैरआवासीय कार्ड नभएकाले पनि मतदान गर्नलाई यसपटक छुट दिइयो।

गैरआवासीय नेपाली संघको सदस्यता प्राप्त गरी नेपाल फर्केको तीन महिना नकटेको व्यक्तिलाई पनि मतदानको अधिकार रहन्छ। तर, नेपाल फर्केको वर्ष दिन कटेका प्रतिनिधिले समेत मतदान गरेको देखियो। स्वच्छ छवि भएका तथा विधानअनुसार चलेका प्रतिनिधिले गुनासो गरे, ‘पैसाको खेल छ, जित्नका लागि विधानलाई कुल्चेका छन्, मत पाउने भए जुनसुकै हर्कत गर्न पनि पछि हट्दैनन्।’

विश्व सम्मेलन एक दिन लम्बिएसँगै प्यानलका नाममा हेरफरसमेत भएको छ। कोषाध्यक्षमा कुमार पन्तको तर्फबाट उम्मेदवारी दिने घोषणा गरेका महेश श्रेष्ठ अन्तिम समयमा कुल आचार्यको प्यानलमा सोही पदका लागि उम्मेदवार बने। बुधबार कुल आचार्यको प्यानलमा सचिवको सूचीमा देखिएका आरके शर्माको नाम बिहीबार भने उक्त प्यानलबाट हटाइएको छ। उक्त समूहबाट सचिवमै प्रत्याशी रहेका विनयी अधिकारीलाई पनि हटाइएको छ।

सचिवमा आचार्य समूहमा अभिमानसिंह बस्नेत र गौरीराज जोशीलाई ल्याइएको छ। युवा संयोजकमा सुदीप यज्ञ बहादुर कार्कीको स्थानमा हिमाल गुरुङलाई स्थान दिइएको छ। महिला संयोजक पनि हेरफेर गरिएको छ। प्रमिला बस्नेतको स्थानमा आचार्यको प्यानलले झुमा लिम्बुलाई अघि सारेको छ।