काठमाडौं- नेपाल र इजरायलबीच दौत्य सम्बनध कायम भएको यो वर्ष ६०वर्ष पूरा हुँदैछ। यो यो सम्बन्धलाई विश्वको अग्लो स्थान सगरमाथा र विश्वको होचो स्थान मृत सागर बीचको सम्बन्ध पनि मानिन्छ। योसँगै नेपालका लागि इजरायलका राजदूत हनान गोडेर दोहोरिएर नेपाल आएपछि चर्चाको विषय बनेको छ। नेपालमा राजदूत दोहोरिएर आएको यो पहिलो घटना हो। यसै सन्दर्भमा न्यूज एजेन्सी नेपालले राजदूत गोडेरसँग नेपाल इजरायल सम्बन्धका साथै नेपाली कृषि र प्रविधिबारे गरिएको कुराकानीको सम्पादित अंश:
नेपालमा दोस्रो पटक राजदूत भएर आउनु भएको छ। कसरी सम्भव भयो?
हो, यो म दोस्रोपटक राजदूत बनेर आएको छु। केही वर्ष अगाडिसम्म यहीँ थिएँ। फेरी आउन पाउँदा खुशी छु। नेपाल धेरै राम्रो र एकदमे रमाइलो देश पनि छ। नेपालमा इजरायली सरकारको परियोजनाहरु पनि सञ्चालनमा छन्। हामी दुवै देशले परस्पर हितका धेरै काम गरेका छौं यसलाई निरन्तरता दिन पनि म आएको हुँ।
नेपाल र इजरायलबीचको सम्बन्ध हिजो र आज कस्तो छ?
यो वर्ष हामी इजरायल नेपाल सम्बन्धको ६०औं वर्षगाँठ मनाइरहेका छौं। यो कुरा हामी बिर्सन सक्दैनौं। इजरायलको अस्तित्वको लागि नेपालले दिएको मत महत्वपूर्ण छ, मलाई लाग्छ एशियामा पहिलो पनि हो। यो दुतावास भएको भवनमा नै पहिलो पटक कार्यालय खुलेको हो। अहिलेसम्म हामी यहीँ छौं। हामी लामो समयदेखि द्विपक्षीय हितका धेरै आयोजनाहरु सञ्चालन गर्दै आइरहेका छौं। यो तथ्यले हाम्रो सम्बन्धलाई प्रष्ट पार्छ।
हाम्रो सम्बन्धमा नेपाली जनता र इनजरायली जनता कसरी जोडिएका छन्?
हाम्रो सम्बन्ध असल छ। यसको कारण हाम्रो समान बुझाई छ। हामी दुवै साना देश हौं। दुवै देशको छिमेकमा ठूला देश छन्। ठूला देशको छिमेकमा रहेका साना देशका केही समान प्रकृतिका चुनौती, छिमेक–छिमेक बीचको सवालमा हाम्रो एक समान भोगाई र सहानुभुति रहन्छ। मलाई लाग्छ नेपाल इजरायल बीचको सम्बन्ध प्रगाढ हुन यो विषयले महत्वपूर्ण भूमिका खेलेको छ। हाम्रो देश सानो छ। मध्यपूर्वमा देशहरुबीच मित्रवत सम्बन्ध छैन। यसलाई हामीले व्यवस्थापन गर्दै आएका छौं।
.jpg)
हाम्रो देश स्थापनाको ७० वर्षको इतिहासमा धेरै प्रगति भइसकेको छ। इजरायलमा धेरै देशका मान्छेहरु आउन चाहन्छन्, काम गर्न चाहन्छन्। इजरायलको प्रगति हेर्न चाहन्छन। नेपालीले पनि इजरायललाई मन पराउँछन् यस्तै इजरायली जनता पनि नेपाल र नेपाली मन पराउँछन्। धेरै इजरायली एकपटक नेपाल आउन, घुम्न चाहन्छन्। यस्तै इजरायलमा गएर कुनै नेपालीले नेपालबाट आएको भनेर सुनायो भने मात्र पनि हार्दिकता र स्वागत पाउँछ।
अब अलिकति कृषिका कुरा गरौं। यो तपाईंको मन पर्ने विषय पनि हो। इजरायलको तुलनामा नेपालको कृषि कस्तो छ?
म पहिला इजरायलको कृषिको कुरा गर्छु। ७० वर्ष अगाडि हामी अभाव, भोकमा थियौं। जनताले खाद्यान्न लिनको लागि सरकारले दिने कुपनको भर पर्नुपर्थ्यो। यसमा पनि सीमित खाना मात्र थियो। अहिलेको अवस्थासम्म आउँदा हामीले ठूलो फड्को मारेका छौं। यो चमत्कार जस्तो लाग्छ तर यो चमत्कार नभएर कडा मेहनतको नतिजा हो।
अहिले विश्वमा इजरायल कृषि उपजको प्रमुख उत्पादक मध्ये एक हो। यो कसरी सम्भव भयो भन्दा कथा जस्तो लाग्छ सुन्दा। तपाईलाई थाहा छ इजरायलमा जम्मा ३ प्रतिशत किसानले ९७ प्रतिशत जनतालाई खुवाइरहेका छन्। तपाईले सोच्नुभयो होला यो कसरी हुन्छ? हो यो कुरा नै हामी नेपाली जनतालाई भन्न चाहन्छौं, सिकाउन चाहन्छौं। हामीले यो काम गरिरहेका छौं।
.jpg)
हामीले इजरायलबाट प्राविधिक विज्ञहरु बोलाएर सिकाउने, नेपाली किसानलाई इजरायल लगेर सिकाउने काम गरिरहेका छौं। हामीले अनुभव र सिकाई आदान प्रदान गरिरहेका छौं। नेपालीहरुले विस्तारै सिक्न पनि थालेका छन्।
कृषिको प्रविधि र विकासमा इजरायल पावर हाउस नै हो। नेपाल सरकार र नेपाली जनताले बढीभन्दा बढी फाइदा कसरी लिन सक्छन्?
कृषि प्रविधिमा धेरै विकास भइसकेको छ। हामीले सिकाउने यहि नै मुख्य कुरा हो। म एउटा कुरा भन्छु सुन्नुस हैत, इजरायलमा पर्याप्त वर्षा हुँदैन साथै पानीको श्रोत पनि पर्याप्त छैन। अनि हामीले थोपा सिंचाईको विकास गर्यौं। यो प्रविधिको प्रयोग पानीको कमी पुरा गर्नु मात्र हैन विरुवामा पोषण र मल पुर्याउन पनि प्रयोग गर्र्यौं।
नेपालमा हामी हेछौँ नेपालमा मलको प्रयोग बारी खेतमा छरेर प्रयोग गर्छौं। अहिलेसम्म यसरी नै प्रयोग गरिन्छ जुन गलत पनि हो। इजरायलमा बिरुवाको जरामा पुग्ने गरी मल र पानी दिइन्छ। हामी यसलाई फर्टिजेसन भन्छौं। यो नै प्रविधि हो। साथै यो लगानी पनि हो। थोपा सिंचाइको लागि पाइप लगायतको समानमा खर्च हुन्छ तर यसले पानी र मलमा हुने अनावश्यक खर्च पनि बचाउँछ। यसबाट उत्पादन बढ्छ। नेपालीले सिक्ने यही हो। यदि १० रुपैयाँ लगानी गर्नुहुन्छ भने ५० रुपैयाँ कमाउनुपर्छ।
.jpg)
अर्को तर्फ कृषिलाई हेर्ने तरिका पनि बदल्नुपर्छ कृषि सोख होइन यो त व्यवसाय र जीवनको अर्को बाटो पनि हो। यो कुरालाई नेपाली दाजुभाईले बुझ्न जरुरी छ। अब पुर्खाले गर्दै आएको परम्परागत कृषिबाट केही हुँदैन। यसलाई परिवर्तन गर्न जरुरी छ।
आधुनिक तरिकाले कृषि गर्न जरुरी छ। केही वर्ष अगाडि सम्म नेपालमा टनेल खेती थिएन अहिले हेरौं त जताततै छ। यस्तै सिँचाई प्रणाली पनि फेरिँदै गएको छ यो पानीको अभावले होइन कृषि उत्पादन बढाउन किसानले पानी मल दिने तरिका बदलेका हुन्। हो हामीले सिकाउन चाहेको र हेर्न चाहेको परिवर्तन पनि यहि हो। अब पनि आधुनिक कृषि प्रणाली अपनाइएन भने धेरै कुरा गुम्न सक्छ। नेपालको सम्भावनालाई हेर्ने हो भने खाद्यमा आत्मनिर्भर भएर विदेश निर्यात पनि गर्न सकिन्छ। नेपालको माटो मलिलो र उब्जनशील छ। किसान पनि मेहनती छन्। हामीले यसलाई नै प्रोत्साहित गर्नुछ।
तपाईं दोहोरिएर आएपछि केही विशेष योजना पनि छन् कि? तपाईंको मुख्य दृष्टिगोचर केमा हुन्छ?
हाम्रो ६० वर्षे सम्बन्ध त्यसै महत्वपूर्ण छैन यसका धेरै पक्ष र आयाम छन्। हाम्रो सम्बन्धको दायरालाई अझ फराकिलो बनाउनु छ। यो कृषि पर्यटन श्रम जस्ता धेरै पक्षमा हाम्रो सहकार्य छ र भविष्यमा पनि हुनुपर्छ। जसले अन्तर्राष्ट्रिय मञ्चमा हाम्रो द्विपक्षीय सम्बन्ध उदाहरणीय बनोस्।
.jpg)
हामी यसैलाई सफल बनाउन लागि रहेका छौं। नेपाल र इजरायलबीच कस्तो अनौठो सम्बन्ध छ थाहा छ तपाईलाई, तपाईहरु सँग संसारको अग्लो शिखर सगरमाथा छ, हामीसँग संसारको होचो मृतसागर छ। यही कुराले पनि हामीहरुलाई निकट र सुमधुर सम्बन्ध बनाउन प्रेरित गर्छ।
हामीले विभिन्न साञ्चार माध्यममा श्रम सम्झौताको विषयमा सुनेका छौं। नेपालबाट घरेलु हेरचाहको लागि श्रमिक लैजाने बारे के भइरहेको छ बनाउन सक्नुहुन्छ?
इजरायलले नेपालबाट लिने भनेको घरेलु हेरचाहका श्रमिक हुन्। खासगरी वृद्धवृद्धाको हेरचाहको लागि लिन खोजिएको हो। यसको सम्झौता भइसकेको छ। अब यो कार्यान्वयनको चरणमा जाँदैछ। आगामी महिनाबाट औपचारिक प्रक्रिया नै सुरु हुन्छ। यो हाम्रो सम्बन्धको राम्रो उदाहरण पनि हुनेछ। दुवै पक्षले यसबाट लाभ लिन सक्नेछन्।
अन्त्यमा नेपाली दाजुभाईलाई केही भन्न चाहनुहुन्छ?
पहिला देशलाई बचाऔं, वातावरण पनि जोगाऔं। विकासलाई निरन्तरता दिऔं। नेपालले विकासको लामो बाटो हिड्नु छ। विकासबाट नै प्रगति सम्भव छ। अहिले धेरै राम्रा परिवर्तन र वातावरण बनेको छ। नयाँ संविधान बनेको छ। यसले विस्तारै काम गर्न थालेको छ। मेरो सबै नेपाली दाजुभाईलाई आग्रह छ विकासतर्फ लाग्नुहोस्। विकास र प्रगतिको लागि धेरै कुराको निरन्तरता आवश्यक हुन्छ।
सबैलाई मेरो शुभकामना छ।
भिडियो
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
-1751533150.jpg)
-1751526495.png)
-1749826086.png)
