प्रतिकात्मक तस्बिर
काठमाडौं– कृषि गणना २०७८ का अनुसार नेपालमा कुल ६२ प्रतिशत घरपरिवार कृषिमा संलग्न छन्। जसमध्ये ३२.४ प्रतिशत कृषक घरपरिवारको मुली महिला रहेका राष्ट्रिय तथ्याङ्क कार्यालयले जनाएको छ।
नेपालको कृषि जनसंख्यामध्ये ३४.४ प्रतिशत महिलाको स्वामित्वमा कृषियोग्य जगा देखिएको छ। राष्ट्रिय कृषि गणना २०७८ को आधारमा राष्ट्रिय तथ्याङ्क कार्यालयले निकालेको नतिजामा यस्तो तथ्याङ्क देखिएको हो।
कार्यालयले कृषि जमिनको स्वामित्वमा रहेको असमानताको अनुगमन गर्न पहिलो पटक यससम्बन्धी विवरण संकलन गरेको बताएको छ।
दीगो विकासका लक्ष्य नम्बर ५.२.१ मा कृषि जग्गामा समानताको विषय उठाइएको छ। जसअनुसार सन् २०३० भित्र कम्तीमा ४० प्रतिशत महिलाको स्वामित्व हुनुपर्ने लक्ष्य राखिएको राष्ट्रिय तथ्याङ्क कार्यालयका प्रमुख तोयम रायले बताए।
यस्तै, महिलाको कृषियोग्य जमिनमा स्वामित्व ३४.४ पुगिसकेकाले नेपाल लक्ष्य नजिक पुगेको रायको भनाइ छ।
कुन प्रदेशमा कति?
देशभरका कृषि जनसंख्यामा औसत ३४.४ महिलाको जनसंख्या देखिए पनि प्रदेशअनुसार फरक–फरक तथ्याङ्क छ। प्रदेशगत रुपमा हेर्दा सबैभन्दा बढी गण्डकी प्रदेशमा ३८.५ र सबैभन्दा कम कर्णाली प्रदेशमा २८.७ प्रतिशत जनसंख्या छ।
यस्तै, कोशी प्रदेशमा ३७.२, मधेसमा ३५.८, बागमतीमा ३१.५, लुम्बिनी ३४.४ र सुदूरपश्चिममा ३०.६ प्रतिशत महिलाको कृषि जग्गामा स्वामित्व देखिएको छ।
कृषि जग्गाको कानुनी रुपमा स्वामित्व भएको जनसंख्या ४१ लाख ५४ हजार ३४३ रहेको छ। यसमध्ये कृषि जमिनको कानुनी रुपमा स्वामित्व भएको महिलाको जनसंख्या १४ लाख ३० हजार ७ सय १९ रहेको छ भने २७ लाख २३ हजार ६२५ पुरुष कृषि जमिन कानुनी रुपमा स्वामित्व भएको रहेका छन्।
यस्तै, कुल १ करोड ३२ लाख ११ हजार ३४९ जना वयस्क (१८ वर्ष माथि) को स्वामित्वमा कृषियोग्य जमिन छ। जसमध्ये ६३ लाख ४७ हजार ९३६ जना वयस्क पुरुषको स्वामित्व रहेको छ भने, ६८ लाख ६३ हजार ४१२ जना वयस्क महिलाको स्वामित्वमा कृषियोग्य जमिन रहेको छ।
जस अनुसार ४२.९ प्रतिशत वयस्क पुरुषको स्वामित्वमा कृषि जमिन रहेको छ भने २०.८ प्रतिशत वयस्क महिलाको स्वामित्वमा जग्गा रहेको पाइएको छ।
देशको कुल गार्हस्थ उत्पादनमा २४.१२ प्रतिशत
कृषि गणना २०७८ का अनुसार कृषि क्षेत्रले देशको कुल गार्हस्थ उत्पादनमा २४.१२ प्रतिशत ओगटेको छ।
कुल अर्थतन्त्रको सक्रिय जनसंख्यामध्ये ५७.३ प्रतिशत १० वर्षभन्दा माथिका व्यक्ति संलग्न छन्। जसमध्ये ५३.६ प्रतिशत महिला छन् भने ४६.४ प्रतिशत पुरुष संलग्न छन्।
२०७८ को जनगणनाअनुसार ३१.५ प्रतिशतको नेतृत्व महिलाले गर्छन्। २३.८ प्रतिशत घरपरिवारको जग्गा महिलाको स्वामित्वमा छ। जसमध्ये २.३ प्रतिशत घरमा महिलाको स्वामित्वमा रहेको छ। ९.७ प्रतिशत जमिन महिलाको स्वामित्वमा रहेको छ। घर र जमिन दुवै ११.८ प्रतिशत महिलाको स्वामितवमा रहेको छ।
नेपालले २०१८ सालदेखि हरेक १०/१० वर्षमा कृषिगणना गर्दै आएको छ। सातौं कृषि गणना २०७९ वैशाख ६ गतेदेखि जेठ १९ गतेसम्म गरिएको थियो।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
-1749826086.png)
