छोकडा, सुपारी, मरिच र केराउको आयात किन रोकियो?

अर्थ समाचार

नेपाल लाइभ बुधबार, चैत १९, २०७६, ०७:२९

काठमाडौं- कोरोना भाइरसबाट प्रभावितका लागि राहत प्याकेज घोषणा गर्दा सरकारले केही वस्तुको आयातमा पनि प्रतिबन्ध लगाइदियो। सरकारले खाद्यवस्तुहरु केराउ, सुपारी, मरिच र छोकडा तथा मदिराको आयातमा प्रतिबन्ध लगायो।

यसैगरी ५० हजार अमेरिकी डलरभन्दा माथि लागत पर्ने सवारी साधनको आयातमा पनि प्रतिबन्ध लगाइएको छ। अर्को सूचना जारी नभएसम्मका लागि सरकारले यी निर्णय गरेको छ।

सरकारको निर्णय कम्तिमा जेठ १५ गते आगामी आर्थिक वर्षको बजेट तर्जुमा नहुञ्जेलसम्म जारी रहने अर्थ मन्त्रालयका अधिकारीहरुको भनाइ छ।

डलर सञ्चितिमा दबाब बढेपछि हच्कियो सरकार
नेपाल राष्ट्र बैंकका अनुसार २०७६ माघ मसान्तमा विदेशी विनिमय सञ्चिति १०९६ अर्ब ६८ करोड बराबर पुगेको छ। अमेरिकी डलरमा यस्तो सञ्चिति २०७६ असार मसान्तमा ९ अर्ब ५० करोड रहेकोमा २०७६ माघ मसान्तमा ९ अर्ब ६४ करोड पुगेको राष्ट्र बैंकले जनाएको छ। केन्द्रीय बैंकले फागुनको नयाँ तथ्यांक सार्वजनिक गरेको छैन।

कोरोनाको विश्वव्यापी संकटको प्रभाव नेपालमा देखिइसकेको छ। नेपालमा विदेशी मुद्रा भित्रिने प्रमुख स्रोत नै रेमिट्यान्स हो। विश्वव्यापी आर्थिक संकट सुरु हुँदा रेमिट्यान्स आय बन्द भएको छ। विदेशमा भएका नेपालीले रोजगारी गुमाएका कारण उनीहरुले तत्काल पैसा पठाउन सक्ने अवस्था छैन।

विदेशी मुद्राको अर्को स्रोत पर्यटन हो। कोरोना भाइरसका कारण सबैभन्दा क्षति पर्यटन उद्योगमा पुगेको छ। नेपालमा कोरोनाको प्रभाव देखिनु अघि नै होटल बुकिङ रद्द हुन थालेका थिए। पर्यटक आवागमन तत्काल हुने अवस्था छैन।

सबै वस्तुको आयात खुला छोड्दा त्यसले नेपालबाट विदेशी मुद्रा बाहिरिने र सरकार अफ्ठेरोमा पर्ने विश्लेषण भएपछि ती वस्तुको आयात बन्द गरिएको हो। आयातको तुलनामा निकै कमजोर रहेको नेपालको निर्यात व्यापार लकडाउनपछि ठप्प भएको छ।

उद्योग वाणिज्य तथा आपूर्ति मन्त्रालयका सचिव डा बैकुण्ठ अर्याल केही वस्तुको अत्याधिक आयातका कारण सरकारले नियन्त्रण गर्नुपरेको बताउँछन्। 'सुपारी र मरिच अलि धेरै नै आयात भइरहेका थिए, त्यसमाथि पहिलेदेखि नै गृहकार्य भइरहेको थियो,' उनले भने, 'अर्कोतर्फ विदेशी विनिमय सञ्चितिमा पनि प्रभाव पर्ने भएकाले आयात रोकिएको हो।'

आयात रोक्नुको अर्को कारण
नेपालमा प्रतिबन्धित वस्तुको अत्याधिक आयात भएको सरकारी विश्लेषण छ। सुपारी र मरिचको अधिक आयात भएको सरकारी निश्कर्ष पनि यी वस्तु प्रतिबन्धको कारण हो। उद्योग, वाणिज्य तथा आपूर्ति मन्त्रालयले यसअघि तयार गरेको व्यापार घाटा न्यूनीकरण कार्ययोजनामा सुपारी र मरिचको परिमाणात्मक बन्देज लगाउने उल्लेख छ।

'नेपालमा मरिच, सुपारी र छोकडा जस्ता वस्तुको यकिन माग कति छ भन्ने तथ्यांक नै छैन तर हाम्रो निस्कर्ष के हो भने छिमेकी देशको तुलनामा न्यून भन्सार दरका कारण अत्याधिक आयात हुने र गलत बाटोबाट निकासी हुने गरेको छ,' अर्थ मन्त्रालय स्रोतले भन्यो।

भन्सार विभागको तथ्यांकअनुसार चालु आर्थिक वर्षको पहिलो ८ महिनामा विभिन्न देशबाट १४ करोड केजी केराउ नेपालमा भित्रिएको छ। सरकराले केराउ आयातबाट ८ अर्ब ६४ करोड रुपैयाँ राजस्व संकलन गरेको विभागले जनाएको छ।

कति छ आयात?
यसैगरी विभिन्न किसिमका सुपारी र बदाम २ अर्ब १० करोड रुपैयाँ बराबरको आयात भएको छ। नेपालबाट २६० केजी निर्यात भएको तथ्यांकमा जनाइएको छ।