काठमाडौं- गायिका आस्था राउत सोमबार प्रहरी कार्यालय पुग्नुअघि सम्बन्धित प्रहरी कार्यालयका उच्च ओहदाका प्रहरी कर्मचारी अनौपचारिक कुराकानी हुँदा भन्ने गर्थे, ‘आस्थाले सार्वजनिक रुपमा समेत माफी मागिसकिन्। अब कानूनी प्रक्रिया पूरा गरेर हामी एक दिन पनि नथुनी उनलाई छाड्छौं।’
सोमबार कार्यालय समयभन्दा अगावै आस्था आफन्तसँगै आफैं महानगरीय प्रहरी परिसर टेकु पुगेपछि प्रहरीले भनेजस्तै उनी आजै हिरासत मुक्त हुने केही संकेत पनि देखिएको थियो।
प्रहरीले उनको वीर अस्पतालमा स्वास्थ्य जाँच पनि गर्यो। प्रहरी जवान रमीता श्रेष्ठले उनीविरुद्ध दिएको अभद्र व्यवहारको कसुरको अनुसन्धान फाइल बाकेर सरकारी कार्यालय हुँदै आस्थालाई जिल्ला प्रशासन कार्यालय काठमाडौं पुर्याइयो।
यतिन्जेलसम्म महानगरीय प्रहरी कार्यालय रानिपोखरीका डिआइजी विश्वराज पोखरेलले आस्था आजै छुट्ने बताएका थिए।
‘पक्राउ पूर्जी भइसकेकाले प्रक्रिया पुरा गर्न सिडिओ कार्यलय लगिएको हो, सरकारी वकिलसँग बयान सकिएको अवस्थामा उहाँलाई आजै छाड्ने तयारी छ,’ डिआइजी पोखरेलले दिउँसो नेपाललाइभसँग भनेका थिए।
तर पोखरेलले भनेजस्तो पक्राउ पूर्जी जारी भइसकेको अवस्थामा उनलाई कानूनी प्रक्रिया पूरा गर्न भन्दै सिडिओ कार्यालय पुर्याउनुपर्ने बाध्यता अहिलको मुलुकी फौजदारी कार्याविधि संहिता, २०७४ मा उल्लेख छैन।
कार्याविधि संहिताको दफा ११६ को उपदफा २ को (क) अनुसार झुट्टा राहदानी वा नागरिकता, अध्यागमन, भष्ट्राचार, मानव बेचबिखन तथा ओसार पसार, लागू औषध ओसार पसार वा कारोबार, वन्यजन्तुको अवैध शिकार तथा व्यापार, सार्वजनिक उपभोगका वस्तुमा विष मिसाएको, विष प्रयोग गरी वा क्रुर, अमानवीय तवरले वा नियन्त्रणमा लिई ज्यान मारेको, सम्पत्ति शुद्धीकरण, प्राचीन स्मारक संरक्षण सम्बन्धी मुद्दाबाहेक अन्य मुद्दामा प्रहरीले सरकारी वकिलको कार्यालयमार्फत मिलापत्र गराउन सक्ने प्रावधान छ।
उदाहरणको लागि व्यापारी रुपज्योतिको घटनालाई हेर्न सकिन्छ। ठगीमा मुद्दा चलेर केही दिन हिरासतमा समेत बसेका उनी पछि पीडित भनिएका व्यक्तिसँग मिलापत्र गरेर छुटेका थिए। दुई पटकसम्म म्याद थप गरेर अनुसन्धान गरिए पनि उनको मुद्दा अघि बढ्न सकेको थिएन।
सोही अनुरुप प्रहरीले जाहेरी दिने रमीतालाई बोलाएर मिलापत्र गराएर छाड्न सक्थ्यो। तर प्रहरी त्यो विषयलाई गौणमा राखेर आस्थाविरुद्ध मुद्दा चलाउन उद्दत देखियो।
सिडिओ कार्यालय पुर्याइएकी आस्थालाई अन्ततः ४ दिन हिरासतमा राखेर अनुसन्धान गर्ने अनुमति प्रहरीले पायो।
त्यसपछि पनि प्रहरी अधिकारीले सञ्चार माध्यमलाई आस्था आजै छुट्न सक्ने अभिव्यक्ति दिए। ‘सरकारी वकिलसँगको बयान सकिएको अवस्थामा आजै छुट्ने सम्भावना छ‚’ परिसर टेकुका प्रवक्ता होविन्द्र बोगटीले भनेका थिए।
अन्ततः साँझमा बयान नसकिएको भन्दै उनलाई हिरासतमा राखियो। प्रहरीले चाहेको भए सरकारी वकिलसँगको बयान नसकिएको भए पनि आस्थालाई विशेषाधिकार (भिटो) प्रयोग गरेर आजै हिरासतमुक्त गराउन सक्थ्यो।
मुलुकी फौजदारी कार्याविधि संहिता, २०७४ ले प्रहरीलाई हिरासतमा रहेका व्यक्तिलाई छाड्न सक्ने विशेषाधिकार समेत दिएको छ। जुन अधिकार यो संहिता आउनुपूर्व थिएन।
प्रहरीले चाहेको भए कार्याविधि संहिताको दफा १५ को प्रयोग गरेर आजै आस्थालाई घर पठाउन सक्थ्यो।
दफा १५ मा हिरासतमा रहेको व्यक्तिलाई अनुसन्धान अधिकारीले छाड्न सक्ने अधिकार दिएको छ। अझ कतिसम्म छुट दिएको छ भन्ने दफा १५ को उपदफा १ ले प्रष्ट पार्छ। जहाँ भनिएको छ, ‘अनुसन्धानको सिलसिलामा हिरासतमा रहेको कुनै व्यक्तिलाई हिरासतमा राखिरहनु आवश्यक वा उपयुक्त नदेखिएमा अनुसन्धान अधिकारीले सरकारी वकिलको सहमति लिई वा तत्काल त्यस्तो सहमति लिन सकिने अवस्था नभएमा कारणसहितको पर्चा खडा गरी त्यस्तो व्यक्तिबाट धरौटी वा जमानत लिई वा निजलाई कुनै माथवर व्यक्तिको जिम्मामा हाजिर जमानीमा छाड्न वा तारिखमा राख्न सक्नेछ।’
कहीँ कतै भाग्न सक्ने अवस्था नदेखिको, आफैं प्रहरी कार्यालय पुगेकी आस्थालाई छाड्न प्रहरीले यो भिटो प्रयोग गर्न चाहेन। प्रहरीले यदि यो भिटो प्रयोग गर्न चाहेको अवस्थामा उनी सोमबार नै घर जान्थिन्। तर प्रहरी आस्थालाई एक रात भए पनि हिरासतमै राख्न उद्दत देखियो।
यसमा मुख्यगरी तीनवटा विषयले प्राथमिकता पाएको देखिन्छ।
पहिलो, आस्थालाई हिरासतमा राखेर प्रहरीले अन्य व्यक्तिलाई सेन्देश दिन चाहेको देखिन्छ । ताकी यस्तो गल्ती अन्य व्यक्तिले नदोहोर्याउन्।
दोस्रो, यो घटनाले तल्लो दर्जाका प्रहरीको मनोबल उच्च हुने भ्रमपूर्ण आशामा उच्च अहोदाका प्रहरी छन्।
तेस्रो, संगठनमा हामी सुरक्षित छौं। हाकिमले हाम्रै पक्षमा बोल्छन् भन्ने सन्देश दिनकै लागि भए पनि आस्थालाई एक दिन हिरासतमा राख्न प्रहरी जोडतोडले लागेको प्रष्टै देखिन्छ।
आस्था हिरासतमै रहने निश्चित भएपछि अनुसन्धानमा अब्बल मानिएका पूर्व प्रहरी निरीक्षक दीपेन्द्र अधिकारी भने आस्थालाई हिरासतमै राख्नुपर्ने अवस्था नरहेको तर्फ संकेत गरेका छन्। एयरपोर्ट काण्डमा दुवै पक्ष उतिकै जिम्मेवार भएको समेत उनको ठम्याइ छ।
'सय अपराधी छुटुन् तर एक निर्दाेष कहिले नफसुन्' भन्ने उक्ति अनुसन्धानकाे एउटा अब्बल सूत्र हाे। प्रहरी कार्यमा १०० मा १०० काम नै सही गर्नुपर्छ। एक मात्र गल्ती भए ९९ काे महत्व नै हराउँछ। एयरपोर्ट काण्डमा दुवै पक्ष उतिकै जिम्मेवार छन्। नागरिककाे अभिभावक हाे प्रहरी, नजाने सिकाउने,' निरीक्षक अधिकारीको भनाइ छ।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
